Liefdesbetuiging en pamflet ineen
Geroezemoes in het gras – Dave Goulson – Vertaling: Nico Groen – Atlas-Contact – 304 blz.
Ook als je het van nature niet zo hebt op kruipend, sluipend en over de grond kronkelend gedierte, is dit boek een ontdekking. De Britse bioloog Dave Goulson weet zijn liefde voor die kleine onderkruipsels zo te brengen, dat je er vanzelf meer waardering en respect voor krijgt. Niet dat je meteen staat te juichen als er ineens een hele muizenfamilie door je kamer banjert, of dat je de spin of veldwesp ineens tot aaibare dieren verklaart, maar als iemand met zo veel bewondering over deze dieren schrijft, ga je er toch met andere ogen naar kijken.
In 2003 kocht de hoogleraar biologie Goulson een vervallen boerderij op het Franse platteland, met dertien hectare landbouwgrond. Hij wilde er een toevluchtsoord voor de wilde natuur van maken, waar vlinders, libellen, woelmuizen en watersalamanders konden gedijen zonder gehinderd te worden door landbouw. Het moest vooral een plek worden voor hommels, die hij al twintig jaar intensief bestudeert en die hij voor de ondergang probeert te behoeden. Het project groeide uit tot een veel groter iets, wat uiteindelijk ook leidde tot dit fascinerende, leerzame, maar ook confronterende boek.
In Geroezemoes in het gras laat Goulson ons kennismaken met de fascinerende wereld van kleine dieren. Tussen de bedrijven door trakteert hij de lezer op geestige en leerzame verhalen over de verbouwing van zijn boerderij en het beheer van zijn stuk grond. Daarnaast is het boek een pamflet tegen intensieve landbouw en overconsumptie. Naast interessante verhalen over onder meer kevers, vliegen, hommels en bijen, benadrukt de ‘Bumblebee Professor’ het enorme belang van insecten voor het behoud van ons ecosysteem. In die zin is dit boek een liefdesverklaring en een pamflet ineen, waarin hij waarschuwt voor onze ongebreidelde overproductie en voor de negatieve gevolgen van intensieve landbouw op de natuur.
Goulson weet het zo uit te leggen, en hij gebruikt zulke sprekende voorbeelden, dat je na het lezen van dit boek veel beter begrijpt hoe een en ander in elkaar steekt met betrekking tot ons ecosysteem. Hoe belangrijk heggen zijn, bijvoorbeeld, en dat alleen al door ruilverkaveling een hoop ellende is veroorzaakt die tot op heden duurt. Het valt Goulson te prijzen dat hij ondanks politieke besluiten die de boel alleen maar verergeren, hij toch hardnekkig zijn best doet om één stukje land van de wereld te redden. ‘Verbeter de wereld, begin bij jezelf’, is wat Goulson op zijn eigen ecologische paradijsje in de Charente in ieder geval doet. De boodschap die hij aan hobbytuiniers (en aan golfparken!) geeft, is ook zeer duidelijk: staak onmiddellijk het gebruik van bestrijdingsmiddelen:
‘Stel je voor, een paar bruine plekken in je tuin waar er aan de wortels is geknabbeld! Nee, dan maar liever de hele tuin (inclusief alle klaver en paardenbloemen) drenken in zenuwgif.’
Een van zijn drijfveren om dit boek te schrijven was om ons te leren met meer ontzag en bewondering naar kleine dieren en insecten leren kijken, en vooral ook naar alles wat bloeit en groeit in het algemeen. Om ons te inspireren op onze knieën in het gras te gaan zitten en weer eens echt te kijken naar wat zich daar allemaal ophoudt. Al was het alleen om ons te realiseren dat we zonder dat kruipende en vliegend ‘gespuis’ hopeloos verloren zouden zijn.
Ook al schrijft Goulson nog zo beeldend, ik werd tijdens het lezen wel steeds nieuwsgieriger naar hoe het er in zijn zelf gecreëerde natuuridylle nou écht uitziet. Dus nu nog een fotoboek. Of een documentaire.
Ter bescherming en het behoud van de hommel, heeft Dave Goulson in 2006 de Bumblebee Conservation Trust opgericht. Hij heeft er meerdere prijzen voor gewonnen, waaronder een innovatieprijs. Met Een verhaal met een angel, dat op de shortlist stond van de Samuel Johnson Prize, wist hij veel harten van natuurliefhebbers te veroveren.
In dit korte filmpje zie je Goulson aan het woord
