Prachtige Chinese roman
Het theemeisje van Yunnan – Lisa See – Vertaling Sylvia Wevers – The House of Books – 448 blz.
Li-yan woont met haar familie van de Akha-stam in de bergen van de Chinese provincie Yunnan. In hun dorp leven ze nog volgens de oude tradities en is het moderne uit de stad nog niet bij hen binnen gedrongen. Ze leven van de oogst van theeblaadjes die de eeuwenoude theebomen hen leveren. Op een dag komt er een zakenman naar hun dorp die ook het moderne leven met zich meebrengt. De Akha-stam staat voor een keuze: gaan ze zaken doen met hem of blijven ze hun eigen tradities en gewoontes trouw?
Het persoonlijke leven van Li-yan kent ook veel veranderingen en tragedies. Ze groeit op van jong meisje van elf tot volwassen vrouw. Ze raakt zwanger en moet haar kind afstaan, ze gaat trouwen en in Thailand wonen, ze komt weer terug en moet een eigen leven zien op te bouwen. Ze verdiept zich in het maken van de meest bijzondere en oudste theesoort, de pu-er, en ze ontwikkelt zich tot een goede zakenvrouw.
Lisa See heeft zelf een Chinese achtergrond en dat is goed te merken. Ze weet heel veel te vertellen over de cultuur van dit land en heeft veel research gedaan.
De beschrijving van de Akha-stam is erg mooi. Het begin van het verhaal speelt zich af in 1988, maar je waant je in de Middeleeuwen. Alle rituelen die gepaard gaan met bijgeloof en offerandes zie je in onze moderne tijd niet meer gebeuren. Als er een tweeling wordt geboren in het dorp is iedereen in grote shock: dit moet een straf van de Goden zijn en hoe ze dit “probleem” oplossen tart elke verbeelding. De manier waarop See dit beschrijft is prachtig: met weinig woorden weet ze toch de emotie perfect over te brengen.
“A-ma haalt diep adem. Ze staat op het punt de baby zijn tijdelijke naam te geven zodat slechte geesten hem niet kunnen claimen voordat hij zijn echte naam heeft gekregen van zijn vader. Plotseling kreunt Deh-ja. De uitdrukking op het gezicht van de oudere vrouwen vertelt me dat er iets vreselijk mis is. Deh-ja trekt haar knieën naar haar borst, ze rolt zich op tot een bal. A-ma betast Deh-ja’s buik en trekt haar handen dan snel terug alsof ze die verbrand heeft. ‘Tsaw caw,’ zegt ze. ‘Een tweeling. Menselijke miswassen.’ Ci-do’s tante houdt in shock haar hand voor haar mond. Ci-do’s a-ma laat de eerste baby op de grond vallen. De manier waarop hij in de rokerige lucht naar adem hapt lijkt paniekerig en zijn kleine armpjes maaien in de lucht alsof hij op zoek is naar zijn moeder. En Deh-ja? Zij heeft zoveel pijn dat ze zich er niet van bewust is dat het ergste wat haar kon overkomen gebeurd is.”
Boeken die zich niet in de Westerse wereld afspelen willen nog wel eens moeilijk leesbaar zijn door de voor ons vreemde namen. Lisa See heeft dit prima weten te vermijden. De vader en moeder in een Akha-stam heten A-ma en A-ba en dat is nog wel goed te onthouden. De drie broers van Li-yan worden Eerste Broer, Tweede Broer en Derde Broer genoemd. Hun vrouwen zijn Eerste Schoonzus, Tweede Schoonzus en Derde Schoonzus. Zo hoef je al die moeilijke namen niet te onthouden en blijft het beperkt tot de mensen die het belangrijkste zijn voor het verhaal en blijft het boek goed leesbaar.
De moeder van Li-yan is de wijste vrouw van het dorp. Ze is de vroedvrouw en kruidendokter. Af en toe pik je wat van haar wijze lessen op en dat is heel erg leuk om te onthouden. Zoals de uitspraak “geen toeval, geen verhaal”. De meeste (romantische) verhalen hangen van toeval aan elkaar, maar als er geen toevalligheden zijn, heb je ook geen mooi verhaal om te vertellen.
Het theemeisje van Yunnan kent ook veel toevalligheden, maar niet op een hinderlijke manier. Het is gewoon zoals het is en soms komen dingen in je leven weer bij elkaar zonder dat je daar zelf invloed op hebt.
Het verhaal heeft diverse thema’s zoals de moeder-dochter band, familietradities, maar ook vriendschap. En regelmatig zit er zoveel spanning in het verhaal, dat je alleen maar verder wilt lezen. Zal Li-yan haar ware liefde vinden? Zal de vriendschap met beste vriendin Ci-teh standhouden? En de belangrijkste vraag: zal ze haar afgestane dochter ooit weer terug zien?
Het theemeisje van Yunnan deed me wat emoties betreft erg aan Een duizend schitterende zonnen van Khaled Hosseini denken en ik vind het één van de prachtigste verhalen die ik de laatste tijd gelezen heb. Het was mijn eerste boek van Lisa See maar ze heeft er een fan bij.
