Tragisch leven

Sisi – de opstandige keizerin – Allison Pataki – Vertaling: Betty Klaasse – Overamstel Uitgevers – 490 blz.

Het boek over Sisi is gebaseerd op historische gebeurtenissen en de schrijfster legt in de noot aan het eind van het boek uit dat: “..er momenten zijn geweest dat ik omwille van het plot en de voortgang van het verhaal historische feiten heb gedramatiseerd en gebruik heb gemaakt van de creatieve vrijheid die ons romanschrijvers gelukkig is toegestaan.” Dit maakt het verhaal goed leesbaar; het is echt een roman geworden, geen geschiedkundig verhaal.

De schrijfster Allison Pataki heeft persoonlijke familiebanden met het Habsburgse Rijk van Oostenrijk-Hongarije en ze heeft veel research gedaan om zoveel mogelijk feiten over Sisi en iedereen om haar heen te verzamelen. Ze beschrijft in de noot nauwgezet de gebeurtenissen waarvan ze zeker weet dat ze zijn gebeurd. Daaruit kan je aflezen hoe betrokken ze was bij het onderwerp.

De vorm van het boek is interessant gekozen: in de proloog al is er iemand aan het woord die de keizerin iets wil aandoen. Daarna springen we terug in de tijd, waarin Sisi op het landgoed Gödöllö is in Hongarije met haar dochtertje Valerie. Ze is daar om de “verstikkende greep van Wenen en het keizerlijke Hof” te ontvluchten. Door het boek heen lezen we hoe Sisi als 16-jarig meisje straalverliefd trouwde met Franz Joseph en hoe daarna alles werd bepaald door zijn moeder Sophie. De opvoeding van de kinderen, hoe Sisi zich moest gedragen, het protocol aan het Hof, de onbereikbaarheid van de hardwerkende Franz Joseph. Hun leven werd geleid door de ijzeren hand van Sophie, die samen met haar zoon leefde volgens het principe: “ik kan niet veranderen”.

Sisi probeert hierin haar eigen weg te vinden, door met de jongste dochter Valerie naar Hongarije te vertrekken en haar zelf op te voeden. Ook grijpt ze in als haar zoon Rudolf wordt onderworpen aan een sadistische opvoeder. Toch lukt het haar niet om de band met haar zoon te herstellen en hij vervalt in drank, drugs en maîtresses. Met haar dochter Gisela, die net als haar zoon onder de vleugels van Sofie is opgegroeid, lukt het ook niet meer om een band op te bouwen. Haar leven lijkt vervuld van tragiek, ook bij haar familieleden uit Beieren gaat van alles mis. Toch zijn er ook periodes in haar leven dat ze gelukkig is, weg van het verstikkende Hof, als ze in Hongarije is, paardrijdt in Engeland of de wereld over reist. Franz Joseph geeft haar hierin de vrijheid, ter compensatie van die verstikkende eerste jaren van hun huwelijk. Hierbij trotseert hij de kritiek van het volk op haar dure reizen.
De relatie tussen Franz Joseph en zijn kinderen is afstandelijk. Met zijn zoon Rudolf ligt hij regelmatig in de clinch. Rudolf vindt dat het Rijk moet vernieuwen, meegaan met de tijd, maar Franz Joseph kan dit niet. Hij roept regelmatig naar zijn zoon dat hij nooit zal regeren. Rudolfs leven is vrij tragisch en eindigt ook zo.

Het is mooi neergezet hoe iedereen naar Sisi kijkt, haar gedrag interpreteert en je leest hoe ze zich werkelijk voelt (of gevoeld kan hebben). Veel van haar gedrag wordt verkeerd ingevuld, ze kan het eigenlijk nooit goed doen. Ze is altijd het onderwerp van zowel grote bewondering als enorme afgunst en afkeuring. Door de ogen van Luigi, de belager, lezen we hoe het gewone volk tegen de koninklijke familie aankijkt. Er is een enorme kloof en Sisi lijkt zich daar wel bewust, maar kan er weinig aan veranderen. Zelfs als ze incognito reist wordt ze overal herkend. Het ongeluk achtervolgt haar en uiteindelijk treft het haarzelf.

De relatie van Sisi en Franz Joseph is interessant. In het begin zijn ze razend verliefd, maar dat bekoelt al snel. In de jaren daarna zijn ze soms voor de vorm bij elkaar terwijl ze elkaar eigenlijk spuugzat zijn. Zij is gevoelig, onrustig, avontuurlijk. Hij is ordelijk, gestructureerd en heeft zichzelf altijd in de hand. Aan het eind van het verhaal, als Franz Joseph 50 jaar op de troon zit, wil Sisi naar hem terug. Ze voelt dat ze zielsveel van hem houdt. Voor Franz Joseph is Sisi altijd een betoverend mooie muze geweest. Hij hield waarschijnlijk vooral van het idee van haar.

Ik vind dat dit boek een mooi beeld schetst van een vrouw die zo iconisch is geworden. Je leest over haar leven en dat ze het niet makkelijk heeft gehad en we kennen de geromantiseerde versie via de films met Romy Schneider, maar via dit boek krijg je meer een beeld van de vrouw die enorm gevangen zat in een leven waar ze, als ze dat van tevoren had voorzien, nooit voor gekozen zou hebben. Het is mooi en tragisch tegelijk. Het beeld van Sisi die bij haar dood al haar verloren geliefden weer terugziet en rust vindt, doet ook de lezer verzuchten: ze wordt nu eindelijk met rust gelaten.

Ghislaine Cals

Andere recensies

Vrouwen rondom Johan de Witt – Samenstelling: Ineke Huysman en Roosje Peeters – Uitgevrij Catullus – 344 blz. Robert Fruin, Gerhard Willem Kernkamp (alleen deel 1) en Nicolas Japikse publiceerden van 1906 tot 1919 een zesdelige bronneneditie: Brieven aan en Brieven van Johan de...
Lees verder Categorie: Boek van de week, Geschiedenis, Non-fictie
| Reageer!
Kom binnen! Theater lezen over thuis – Ineke Kraijo en Marlies Verhelst – Illustraties: Marja Meijer – Gottmer – 120 blz. Wat een verrassende serie die door uitgeverij Gottmer uitgegeven wordt. Ik had er eerlijk gezegd nog nooit één ingekeken, omdat ik geen recensies...
Lees verder Categorie: Kinderboeken
| Reageer!
Op de vriendschap – Milla Shan – Vertaling: Siska Goeminne – Illustraties: Frank Daenen – De Eenhoorn – 32 blz. Een vriendje hebben is voor de meeste kinderen belangrijk. In dit prachtige prentenboek wordt op een speelse manier verteld en getekend over het ontstaan...
Lees verder Categorie: Prentenboek
| Reageer!