Vlucht uit de waanzin van het waargebeurde

Arie van Driel debuteerde in 1979 als schrijver met de ondeugend getinte verhalenbundel Blote Bovenarmen. Sindsdien schreef hij zeven boeken waaronder Vlinder (2016), Onder de brug vond ik mezelf! (2014) en De Ringvechter – Twaalf Helden. Als journalist werkte hij ruim dertig jaar bij het Algemeen Dagblad.

Als sportverslaggever bezocht hij onder meer wereld- en Europese kampioenschappen in zo’n beetje alle takken van sport, de Olympische Spelen, de Ronde van Frankrijk (wielrennen) en Europa Cup- en Champions League wedstrijden (voetbal). Als showbizzredacteur van het AD interviewde hij onder anderen sterren als Michael en Janet Jackson, Britney Spears, Robbie Williams, Joe Cocker en Tina Turner. Zijn meest recente boek Vlinder gaat over Tjabbe Hidding een zestiger, dertig jaar ouderwets gelukkig getrouwd met Suzanna. Wanneer de twintig jaar jongere Lammy zich met een ferme handdruk voorstelt als zijn nieuwe collega, gebeurt het. Na 34 jaar ontdekt Tjabbe hoe het voelt om weer verliefd te zijn. Opspelende hormonen. Vlinders tussen de oren, in zijn hoofd; maar hij voelt ze op een wonderlijke manier fladderen door zijn buik. Tjabbe houdt echter zielsveel van zijn vrouw. Lammy, moeder van een puber, heeft een scheiding achter de rug en mist daardoor de behoefte om een nieuwe man in haar leven toe te laten. Vanaf de zijkant ziet Suzanna hoe haar man en Lammy, gevangen in een web vol hartstocht en verlangen, desondanks langzaam naar elkaar toe kruipen. Lees hier de recensie.

Waarom heb je ervoor gekozen om een foto van jezelf op de cover te plaatsen?

Zelf had ik een ander omslag voor ogen. Het moest iets mysterieus-romantisch worden, in elk geval neutraler dan deze foto. Normaal gesproken ben ik geen twijfelaar. Bij mij is het in één keer ja of nee. Het voelt goed of juist niet. Nu heb ik er best lang over getwijfeld of ik het wel of niet zou doen. Ik geef toe, ook na 34 jaar is het nog steeds een mooie en warme foto. Maar om die nou op de cover van een boek te zetten…?
Voor mijn vrouw, en blijkbaar een heleboel andere mensen, was er echter geen discussie mogelijk. Bij het opruimen van een inloopkast was zij de foto tegengekomen in een schoenendoos vol nostalgie. Nadat zij de foto op Facebook had geplaatst, kwamen de reacties. De foto bleek op de een of andere manier mensen zó aan te spreken, zoveel warme gevoelens bij hen op te wekken, dat het voor mijn vrouw wel duidelijk was: Dit wordt ´m, jongen. Verder niet zeuren. Dus, zodoende… Achteraf, op basis van de reacties, zeg ik: prima keuze. Ik ben er blij mee. Daarnaast verbaas ik me er nog elke dag over wat een op zich onschuldige foto bij mensen kan oproepen. Overigens dankt het boek zijn titel aan de bewuste foto. De vlinders spatten ervan af. Dát in combinatie met de vlinderstrik leverde Vlinder op.

Waarom heb je nog meer autobiografische elementen gebruikt, zoals het beschrijven van de cover van je eigen verhalenbundel?

De verhalen in de bundel waar jij op doelt zijn door meerdere auteurs geschreven, dus niet alleen door mij. Het idee van de foto op de omslag is van één van de schrijvers die aan dat boek hebben meegewerkt. Met dat beeld, een vrouw op de oever van een rivier, kon je als schrijver veel kanten op, vond ik. Wat staat ze daar te doen? Zwaait ze iemand uit? Wacht ze op haar minnaar? Voor mij waren dat, de vragen en de ruimte om daarover te fantaseren, aanleiding om een foto met iets dergelijks daarop, onderdeel van een verhaallijn in Vlinder te maken. Soms ploft een ingeving ineens bij je binnen. Wat wel betekende dat ik daarvoor een verhaallijn moest schrappen en een andere verhaallijn diende aan te passen. Maar goed, dat is het mooie aan schrijven.

Het verhaal zelf is fictief, maar hoe kwam je op het idee om het te schrijven?

Hoe leg ik dat uit…? Vlinder is voor mij feitelijk een vlucht uit de waanzin van het waargebeurde Ik wil mijn kind terug. Tijdens het schrijven van dat boek, in 2012, heb ik een paar keer moeten stoppen. Het greep me teveel aan. Op een gegeven moment had ik het er ook wel mee gehad. Hij spuugde in mijn mond om mij duidelijk te maken wat mijn plaats in zijn huis was. Dat spugen, die vieze rochel in mijn mond… Zó minderwaardig, was dat. Zó smerig. Zó mensonterend; en zó voelde het ook bij mij. Toen ik dat opschreef proefde ik die smerige rochel in mijn mond. Zó diep zat ik erin. Vervolgens werd dat meisje door die vent verkracht….
Ik ben gaan wandelen met de honden. Onderweg besloot ik om het boek toch af te maken, om daarna aan een luchtig, humoristisch en vooral romantisch boek te beginnen. Werktitel: Vlucht uit de waanzin. Daar was ik goed en wel mee begonnen, toen het waargebeurde Mijn moeder moest dood zich aandiende. Ook zo´n hartverscheurend en mensonterend huilverhaal. Daarna weer aan Vlucht uit… begonnen, tot het schrijnende en waargebeurde Onder de brug vond ik mezelf er tussendoor kwam. Een jaar geleden besloot ik om Vlinder nu echt een keertje af te maken.
Ik zei het al, het moest een luchtig, humoristisch en romantisch verhaal worden. Ook al omdat ik zelf best wel een romanticus ben. In behoorlijk wat films en boeken draait het om een driehoeksverhouding. Dat wilde ik ook. Bovendien hoefde ik dan slechts in drie hoofden te kruipen om die personages tot leven te wekken. Heel overzichtelijk, allemaal. En het boek mocht ook niet té gecompliceerd, té ingewikkeld worden. Daarnaast moest het verhaal wel het geweten en de fantasie van de lezer prikkelen. Wat zou jij doen als het jou overkwam wat Tjabbe, Suzanna of Lammy is overkomen? Zelfs met een beetje inbeeldingsvermogen valt daar genoeg over te fantaseren. Misschien roept het wel een bepaald verlangen bij de lezer op?
Het leuke van het verhaal, de eerste tien regels zetten de lezer totaal op het verkeerde been, is mij verteld. En ook het slot hadden maar weinig lezers zo ingecalculeerd. Ik zelf aanvankelijk ook niet. Maar ineens was-ie daar, die ingeving.

Wat zou jij doen als jij Suzanna (de bedrogen echtgenote in het verhaal) zou zijn?

Precies hetzelfde als datgene wat Suzanna in Vlinder doet. Voor het verhaal ben ik in het hoofd van Suzanna gekropen. Wat zij zegt, doet, denkt en redeneert laat ik haar zeggen, doen, denken en redeneren. De bedrogen echtgenote…. Elke andere vrouw zou in dat geval haar koffers hebben gepakt of haar man Tjabbe buiten de deur hebben gezet. Maar dat is ook meteen weer zo alledaags, zo vanzelfsprekend, zo cliché. Suzanna en ik vonden dat we daar anders mee om moesten gaan. Daarnaast draagt ze natuurlijk wel een geheim met zich mee….

Vlinder komt uit de “Kontzakpocket” serie. Wat houdt deze serie precies in?

Omdat ik in de Randstad woon en als automobilist de terreur van files, geblokkeerde of opgebroken straten en parkeerwachters beu was, maak ik vaak gebruik van het openbaar vervoer. In het begin probeerde ik nog wel eens een gesprekje met mede-passagiers aan te knopen. Moet je niet doen, heeft geen zin, ben ik mee gestopt. Ze kijken je aan, zo van: laat me met rust. Ik moet naar mijn werk. Dat is al erg genoeg. En dan ook jij nog met je heb je gisteravond nog naar voetbal gekeken? Sodemieter op, vent.
Dus lees ik, om de verveling in bus of metro tegen te gaan, onderweg een boek. De makkelijkste manier om een boek altijd bij je te dragen, is in je kontzak. Hup, je haalt het eruit. Hup, je stopt het ook zo weer terug. Niks geen moeilijk zoeken in een té volle tas in een té volle metro.
Qua formaat past Vlinder, of welke andere titel uit de serie dan ook, net als bijvoorbeeld je portemonnee in je achterzak. En die heb je, als het goed is, ook altijd bij je. Titels die in deze reeks verschijnen zijn luchtig, ongecompliceerd en lezen lekker weg. Maar bieden, nogmaals, ook voldoende ruimte voor zelfreflexie en fantasie.

Ga je nog meer “chick-lits voor middelbaren” schrijven?

Chick-lits voor middelbaren, mooi gevonden. Leuk. Moet ik iets mee gaan doen, met middelbaren. Zelf denk ik dat de Tina-lezeressen van een aantal jaren geleden en jonge vrouwen het verhaal in Vlinder best kunnen waarderen. Ook voor hen is het allemaal heel herkenbaar, wat Tjabbe, Suzanna en Lammy overkomt. En ja. Zeker weten dat er een opvolger komt. Dat manuscript heb ik zelfs al ingepland in het schrijfschema voor dit jaar. Begin december moet het boek er zijn. Maar eerst, in april, het waargebeurde Mahir. Verder ben ik gevraagd om een bijdrage te leveren aan een aantal bundels, waaronder een met kinderverhalen. Of ik dat genre beheers, weet ik niet. Voor dat ik daar ja tegen zeg, ga ik eerst op de koffie bij een paar kinderboekenschrijvers. Om te informeren waar een goed kinderverhaal aan moet voldoen. Kan ik dat niet, dan doe ik het niet. Ik zeg tegen beter weten in geen ja, ik doe mee om perse bij dat exclusieve bundelclubje te willen horen.

Je hebt zelf diverse grootheden geïnterviewd voor je werk als showbizzredacteur. Wie is je het meest bijgebleven en waarom?

Vind ik een lastige en vooral vervelende vraag. In die zin dat ik altijd jeuk krijg wanneer mensen naar me wijzen: Hij heeft die en die ontmoet. Vreselijk, vind ik dat. Net of dat nou zo bijzonder is. Bryan Ferry liet zonder gêne scheten, Joe Cocker zat schaamteloos te boeren en Jennefer Lopez struikelde nog net niet van verwaandheid over haar veel te hoge hakken. In mijn ogen zijn bekende artiesten ook gewoon mensen met een vader en een moeder en hun onhebbelijkheden.
Maar goed, jij vraagt het, wie is mij het meest bijgebleven en waarom? Over de boeren en de scheten hebben we het net gehad. Veel gelachen met Britney Spears. Gerookt, zal ik maar zeggen, met Robbie Williams. Met Marco Borsato een week werkvakantie op Curaçao. Van een opgepompte bodyguard mocht ik aan Janet Jackson geen vragen stellen over Michael. Zonder aanleiding begon zij echter zelf, tot in tranen geroerd, over haar broertje te vertellen. Toen die kerel mij na het interview boos de hotelkamer uitduwde, had ik moeite mijn middelvinger onder controle te houden. O, wat had die zich toen graag gestrekt.
En zo zijn er meer dingen die me zijn bijgebleven. Maar of dit nou zo interessant voor anderen is om te lezen of om te weten? Ik waag het te betwijfelen het. Het klinkt ook meteen zo patserig. Hoor wat ik zeg: privéconcert door Tina Turner in Basel, samen met een paar collega´s. Is toch heel eng, heel klef, als iemand je dit vertelt? Bah! Vervelende vraag.

Je hebt nog veel meer functies gehad als journalist/schrijver. Wat vind/vond je het leukst om te doen?

Beiden. Schrijven is mijn passie. Ik heb altijd een boekje bij me waarin ik van alles en nog wat opschrijf. Dingen die ik zie gebeuren. Wat mensen doen of zeggen. Die aantekeningen komen regelmatig terug in een boek of verhaal. Daarnaast zijn het twee verschillende werelden, zal ik maar zeggen. Als journalist schrijf ik over nieuws, gebeurtenissen en wat mensen mij tijdens interviews vertellen. Hebben we het over realiteit. Als schrijver fantaseer ik er lekker op los en kruip ik in de hoofden van zelf verzonnen personages, zoals Tjabbe, Suzanna en Lammy in Vlinder. Fictie. De combinatie van beiden werelden, de raakvlakken, bevalt mij goed.

Vragen: Erica Ganzevles