Vosken uit Wippelgem

VOS – Leon Verdonschot – Overamstel Uitgevers – 280 blz.

Het was eind november 2015 groot voorpaginanieuws in de Vlaamse kranten: Luc De Vos was overleden op 52-jarige leeftijd. Veel Vlamingen hadden het gevoel een goede bekende te zijn verloren ook al hadden ze hem nooit gesproken of zien optreden. Zijn bekendste liedjes of misschien nog beter zijn teksten straalden een zekere weemoed, mysterie, zoektocht naar de zin van het leven en underdoggevoel uit en sloten naadloos aan bij de Vlaamse volksaard. De grote populariteit van de zanger van Gorki stond in schril contrast met de geringe belangstelling in Nederland. Niet dat er geen volgers waren van Luc De Vos. Zo was er muziekjournalist Leon Verdonschot die zichzelf in het verleden als doel had gesteld om samen met een aantal andere collega’s Gorki aan een Nederlandse doorbraak te helpen.

Tegenwoordig verschijnen biografieën zo kort na iemands overlijden dat het lijkt alsof ze al jaren in de kast van een uitgever liggen en enkel de sterfdatum nog moet ingevuld worden. De auteur wachtte dan ook vol spanning op een biografie van De Vos. Maar er werd niets gepubliceerd. Uiteindelijk besloot hij zelf mensen uit de directe omgeving van de zanger op te zoeken, te ondervragen en uiteindelijk alles in een biografie te gieten. Het lijkt een contradictie: een Nederlander die het levensverhaal neerschrijft over een van Vlaanderens populairste zangers. Maar na het lezen van dit boek vraagt een mens zich af of een Vlaming het beter had kunnen doen: Leon Verdonschot heeft echt een heel menselijke en mooie levensbeschrijving op papier gezet. Dit zonder de waarheid te verbloemen en de gebreken en ergernissen over de zanger onder de mat te willen vegen. Integendeel, ze worden zelfs prominent vermeld. Verdonschot heeft zeker geen heiligenleven geschreven. Maar zoals ook veel familieleden en vrienden van De Vos getuigen in het boek: hij kwam er altijd mee weg.

Op de een of andere manier was Luc De Vos een exponent van de volksaard van de Vlaming. Je moet maar over de jeugdjaren van de zanger lezen en je begrijpt waarom. De herkenbaarheid van deze fase in zijn leven is zo groot dat duizenden Vlamingen in de leeftijdsklasse tussen de 50 en 60 de naam van De Vos zouden kunnen vervangen door hun eigen naam. Geboren in een oerkatholiek gezin ergens in een dorpje met een typisch Vlaamse naam (Wippelgem). Een achterkomertje in een kinderrijk gezin. Een vader die werkte in de fabriek en die groenten kweekte. Een zorgzame moeder. Ouders die wensten dat hun kinderen het beter zouden hebben dan zij. Ravotten in de natuur. De lagere school met een meester die levenslang een indruk zal nalaten. Het katholieke internaat. Luc De Vos had duidelijk een heel mooie jeugd beleefd, zo getuigen ook zijn broers en zussen, en als jongste kreeg hij veel meer dan zijn andere broers en zussen. Zijn negatieve uitlatingen over zijn jeugd in Wippelgem leidden dan ook tot heel wat ergernissen bij zijn zussen. Maar het was typisch voor De Vos: zijn blik in de achteruitkijkspiegel van het leven was doorgaans niet door een roze bril. Tijdens zijn jeugdjaren kwamen ook al een aantal karaktertrekken van De Vos naar voren. Zo kon hij vaak stil en gesloten zijn. Het was iemand die altijd ‘ja’ zei en aldus nooit in conflict kwam met iemand maar op deze manier wel problemen creëerde. Hij hield niet van veranderingen. Zo was hij na zijn huwelijk liefst van al thuis gebleven, bij zijn moeder en in zijn vertrouwde kamer en dat voor een man die een grote bewondering had voor Freddie Mercury. Maar dit paradoxale en tegenstrijdige was volgens Verdonschot iets dat hem voor veel mensen herkenbaar maakte. ‘Hij was preuts, maar wierp van af zijn podium plectrums in decolletés. Hij schreef een volledig nummer over Kylie Minogue, maar kon ook Houellebecq citeren. Hij voerde Sartre op in zijn liedjes, maar de hoofdpersonen daarin droegen vrijwel altijd namen uit de volkswijk: Johnny, Eddie en Bartje. Hij was een linkse conservatief. Of misschien correcter: een conservatieve progressieveling. Een luiaard die een ijzeren arbeidsethos uitdroeg. Een wereldburger in zijn eigen hoofd, die verlangde naar Londen of New York, maar dan moesten die steden wel in Gent liggen. (…) Een man die zich al oud voelde toen hij nog jong was, en jong wilde zijn toen hij oud werd.’ Op een bepaalde manier frustreerde de buitenwereld Luc De Vos. Hij wist heel goed welk leven hij wilde maar niet hoe hij dit moest realiseren. Hij worstelde met het leven en met zichzelf. Maar Luc De Vos was ook een nederig iemand die het vermogen had om extreem ingewikkelde thema’s te vereenvoudigen.

Verdonschot besteedt ook heel wat aandacht aan de muzikale carrière van De Vos met zijn groep Gorky, na de zeer pijnlijke wissel van de muzikanten, in Gorki omgedoopt. Hij overloopt de albums en bespreekt zijn andere optredens in de media. De Vos publiceerde ook drie verhalenbundels en vier romans. In deze werken was de invloed van Gerard Reve duidelijk merkbaar met het voortdurende besef van de vergeefsheid van de dingen, de dominante rol van het katholicisme en de maatschappijkritiek. De auteur citeert regelmatig uit deze werken en ook uit de liedjesteksten van De Vos. In het boek zijn verder ook nog twee mooie fotokaternen opgenomen.

Leon Verdonschot heeft met dit boek een eerlijke biografie geschreven die een mooi eerbetoon vormt aan een getormenteerde ziel. Na het lezen van dit boek kan je alleen maar begrip opbrengen voor de (complexe) mens die Luc De Vos was. Een mens van vlees en bloed, met gebreken en onvolmaaktheden maar die als artiest mensen kon beroeren. Wie graag luistert naar de liedjes en teksten van Luc De Vos moet dit boek absoluut lezen.

Kris Muylle