Als Vereecken een tijd beschrijft, bén je in die tijd
Haar – Kathleen Vereecken – Polis – 200 blz.
Haar is Vereeckens eerste roman voor volwassenen. Het boek begint met het sterfbed van vader Ivo, waarin we een aantal mooi beschreven, poëtische gedachten over sterven van hem meekrijgen. In het volgende hoofdstuk gaat het boek terug in de tijd, naar 1976, als het gezin (vader, moeder, drie zussen) op vakantie gaat naar Spanje.
“Ze zouden in één ruk ernaartoe rijden, had hun vader beslist. Dus werden Suzanne en haar twee jonger zusjes op een augustusdag om vier uur ’s ochtends uit hun bed gelicht en op de achterbank van de azuurblauw Ford Taunus gepropt, naast de koelbox met de belegde broodjes en de driehoekjes limonade zonder prik voor onderweg. Suzanne mocht als oudste bij het portier zitten – ‘hou het knopje naar beneden!’. Hanna werd bij de koelbox gezet, zodat ze met het kussentje erbovenop nog even kon slapen. En Catherine was, als altijd, het middelste kind. Rustig en verstandig keek ze met haar ouders mee door de voorruit, af en toe namen van dorpen en steden voorlezend of de aandacht vestigend op mogelijk belangrijke wegwijzers. En toen Hanna wakker werd en met een huilerige stem zei dat ze zo’n honger had, wees Catherine in het volgende dorp naar een bakker die net de deuren opende. De croissants waren warm en schilferig en ze roken onweerstaanbaar.”
De toon is hiermee meteen gezet: als Vereecken een dorp of landschap beschrijft, bén je in dat dorp of landschap, als ze een gebouw beschrijft bén je in dat gebouw, als ze een bepaalde tijd beschrijft bén je in die tijd. Vereecken schrijft sfeervol zonder daar overdreven veel woorden voor nodig te hebben en ze weet je moeiteloos mee te voeren naar vroeger tijden – in ieder geval voor mensen die die tijden zelf hebben meegemaakt en die er de nodige herkenning in vinden.
Al binnen een paar hoofdstukken zet een (kort en krachtig beschreven) dramatische gebeurtenis het leven van het gezin op zijn kop en krijgen we daarna in wisselend perspectief een inkijkje in de levens van de drie zussen. Hoe is het hen tijdens de jaren daarna vergaan, hoe zijn ze volwassen geworden, en in hoeverre heeft de dramatische gebeurtenis ieder van hen gevormd?
Elk hoofdstuk is geschreven vanuit een ander personage. Door dit wisselende perspectief missen de hoofdstukken wat mij betreft wel de nodige samenhang, en was het aanbrengen van wat meer ‘cement’ geen overbodige luxe geweest. Nu valt het natuurlijk niet mee om in slechts tweehonderd pagina’s tientallen levensjaren van vier mensen te schetsen, en hoewel Vereecken dat op zich heel knap heeft gedaan, is het daardoor wel moeilijk om écht in de ziel van de personages te kruipen. Net op het moment dat je naar een personage wordt toegetrokken, wisselt het volgende hoofdstuk weer van perspectief.
Dit alles neemt niet weg dat veel passages zo prachtig geschreven zijn dat ik het boek slecht kon wegleggen en ik het evengoed tot het eind met plezier heb gelezen. Onder andere de passages over het bejaardentehuis waar vader Ivo uiteindelijk terecht komt, en waar hij een vrouw ontmoet met wie hij zijn veel te lang uitgestelde lichamelijke behoeftes deelt, vond ik mooi en treffend geschreven. Alleen al om die scènes vind ik dit boek een aanrader.
Ook in dialogen toont Vereecken zich een bedreven schrijfster. In korte en krachtige zinnen weet ze gesprekken neer te zetten die echt ergens over gaan, en is ze ook in staat er de nodige droge humor in te verpakken. Ik hoop dat Kathleen Vereecken de smaak te pakken heeft en naast kinder- en jeugdboeken meer romans voor volwassenen gaat schrijven. Ze heeft de kwaliteiten daarvoor meer dan voldoende in huis.
