Een boek dat leeshonger kan aanwakkeren
Een Mann – Rindert Kromhout – Leopold – 377 blz.
Wanneer ik Rindert Kromhout leerde kennen? Ik kan het niet meer zeggen. Was het met een boek dat ik las voor een lijst, met Igor, beer in nood (2007), over het lot van dansberen? Of was het daarvoor al, met het aan een theaterstuk denkende Alle maskers af? Feit blijft dat Rindert Kromhouts naam, sinds zijn Bloomsburytrilogie klinkt als een klok. Of was het de schuld van Meester Max en zijn minimonsters, over een eigenwijze gezond gekke, pal in het leven staande kleuterklas? Maar ik dwaal een beetje af, nog voor ik goed en wel begonnen ben, geloof ik.
Na de boeken rond Virgina Woolf en de haren, was ik erg blij te zien dat Rindert Kromhout met Een Mann opnieuw een biografische roman uit had. Dit boek gaat over de oudste zoon van Nobelprijswinnaar Thomas Mann. Klaus Mann voelde dat hij steeds in de schaduw van zijn vader zou blijven staan, en was daar – zacht gezegd – niet erg blij mee. Kromhout raadpleegde verschillende bronnen voor het schrijven van dit boek. Het begint in 1926. Klaus is dan 19, en we vinden hem terug in het bruisende Parijs, in de Engelse boekhandel van Sylvia Beach.
Dat deze boekhandel nog steeds bestaat is al even wonderlijk als de manier waarop Kromhout zijn lezers moeiteloos in zijn greep kan houden. In deze winkel gaat een wereld open. Een wereld van schrijvers die allemaal klassiekers op hun naam hebben, zoals James Joyce, die in deze boekhandel zijn Ulysses zit te schrijven, en nogal een norse man was. Of Ernest Hemmingway, op dat moment een jaar of 25, die zich vertwijfeld afvraagt of zijn boek ooit zal worden uitgeven. De tijd heeft dit intussen uitgewezen. Het is een feestje van herkenning, en zo weet Kromhout de Grote Schrijvers als edelfiguranten in Een Mann binnen te smokkelen.
Een Mann is een raamvertelling. In een proloog vraagt Klaus zich af of hij wat hij op zijn kamer in Parijs, waar hij op dat moment verblijft, aan zijn vader zal laten lezen. Hij blikt terug op zijn leven in München, in de schaduw van zijn vader. De lezer vindt in Klaus een wat rusteloze ziel, die het nodig heeft om niet “op zijn zolderkamertje thuis, in alle eenzaamheid” te zitten schrijven, in tegenstelling tot zijn vader.
Klaus schrijft overal waar hij een tafel en een stoel heeft, en een typmachine. Kromhout schetst een beeld van een rijke schrijversfamilie, compleet met dienstmeisjes, en waarin boeken en schrijverschap nog erg veel te betekenen hebben. Bij het bekijken van de bronnen voor dit boek, valt op te merken dat zowat de hele familie Mann schreef.
Het boek omspant een periode vlak voor de Eerste Wereldoorlog, en gaat door tot de Nationaal Socialisten van Adolf Hitler in Duitsland aan de macht dreigen te komen. Kromhout weet hem zelfs de bierkelder binnen te smokkelen, waar Klaus vaak afspreekt met zijn onafscheidelijke oudste zus Erika en hun vrienden. Erika koos ervoor om actrice te worden. Klaus vond veel inspiratie om te schrijven in wat hij in zijn eigen leven zag. Het komt allemaal aan bod in dit rijke boek.
Het is wel aangeraden om met een minimum aan voorkennis aan Een Mann te beginnen, ik denk dan vooral terug aan het personage dat zoveel publiek trekt in de bierkelder.
Tussen de stukken die zich in familiekring afspelen, gaat het af en toe terug naar 1926, als we Klaus in Heidelberg zien zitten schrijven in het klooster waar vrienden van zijn ouders wonen. Die overgangen zijn soms nogal bruusk, hoewel ze netjes worden aangegeven met als hoofdstuktitel ‘Intermezzo’. Maar het werkt wel, want zo kan Kromhout de lezer laten zien hoe Klaus zijn eigen leven opbouwt.
Verder is dit boek, hoewel dit waarschijnlijk niet het opzet is geweest, een ultiem boek om de leeshonger van leesgrage jongeren vanaf een jaar of vijftien aan te wakkeren. Met zoveel kleur en plezier over de familie van een van de grootste schrijvers uit de Europese literatuur vertellen, dat geeft zin om werk van hen te gaan ontdekken. Wat gaat Klaus doen, na de bekentenis van zijn vader: ‘Ik hou van je, meer dan je beseft. Ik was niet streng voor jou, maar voor mezelf’.
Hoe gaat het verder met Klaus en de zijnen? Mag ik het lezen als de pen van Rindert Kromhout dat schrijft?
