Claudia Biegel maakt boek over slachtoffers Schipholbrand

Claudia Biegel (Amsterdam, 1957) studeerde culturele antropologie. Als journalist schreef ze onder andere voor Trouw en Plus Woman. Zolang ze zich kan herinneren, is ze bezig met schrijven. Als oudste dochter van Indische ouders, is ze niet alleen opgevoed met nasi goreng maar vooral ook met verhalen. Haar vader vertelde iedere avond voor het slapen gaan over reus Kaalkop, draak Peichoen en bediende Falstaf. Bij het ontbijt volgden verhalen over kabouter Puntmuts. Door alle spanning en humor heen, klonk altijd ook de stem van heimwee naar het geboorteland en van pijn over de uitgewiste jeugd. Gevoelens die, ongewild, werden doorgegeven aan de volgende generatie en misschien wel de bron vormen van haar schrijverschap.

Op de lagere school begon ze met schrijven van korte verhalen en die ze vervolgens voorlas aan haar zusje en kinderen in de buurt. Vanaf die tijd loopt schrijven als een rode draad door haar leven. Na een aantal cursussen aan de Schrijversvakschool om het roman genre beter in de vingers te krijgen, begon ze aan de roman Foute Sarah’s(2011). Kort daarop is Foute Sarah’s omgewerkt tot muzikaal theaterstuk. Begin 2015 verscheen haar tweede roman, Rusteloze Benen.

Uit wat voor gezin kom je? Werd er veel gelezen?

Mijn ouders zijn allebei geboren in Nederlands Indië en mijn jeugd is vooral gekenmerkt door deze Indische achtergrond, de relatieve onaangepastheid aan de Nederlandse cultuur en de oorlogstrauma’s overgehouden aan de Jappenkampen waarin ze beiden zaten tijdens WO 2.
Bij ons thuis hadden boeken een bijna heilige status. Er werd veel gelezen, voorgelezen een aandacht besteed aan alles wat met boeken te maken had.

Wat waren je favoriete kinderboeken?

Hoeplala, Pinkeltje en later Joop ter Heul.

Wanneer voelde voor het eerst dat je schrijver wilde worden?

Al heel jong, een jaar of zes, begon ik met schrijven. Mijn eerste verhaal heette ‘De Gierigaard’ en dat heb ik vastgeniet en met eigen illustraties de familie rondgestuurd. Vanaf die leeftijd ben ik blijven schrijven met als enige maar zeer trouwe lezer mijn zusje Elvire aan wie ik mijn verhalen altijd voorlas.

Hoe ga je te werk? Maak je een schema voordat je begint? Verandert er nog veel tijdens het schrijven? Werk je op vaste tijden?

Voordat ik begin met het schrijven van een groter werk als een roman, wil ik eerst de personages duidelijk hebben. Wie wil wat en wat zijn obstakels die ze tegenkomen. Bovendien moet het thema staan als een huis. Hoewel iedere roman een andere invalshoek heeft, zijn ze in essentie gebaseerd op Het drama van het begaafde kind van de beroemde psychologe Alice Miller. Millers boek behandelt de non-functionele relatie tussen kinderen en narcistische (hulpbehoevende) ouders en de gevolgen van een dergelijke relatie op de verdere levensloop van het kind. Hoe goedwillend ook, ouders kunnen zo beschadigd zijn dat ze hun kind niet meer (kunnen) zien als autonoom wezen maar alleen als bezit en verlenging van zichzelf.

Ben je een schrijver die het van haar fantasie moet hebben of haal je liever je onderwerpen uit de werkelijkheid?

Fantasie is essentieel voor mijn schrijven maar het grondthema narcistische familieverhoudingen stoelt in de realiteit.

Rusteloze benen is verschenen bij Aerial Media Company, maar ik heb begrepen dat je volgende boek bij een andere uitgever zal verschijnen. Wat is daarvan de reden?

Mijn volgende boek Verbrande levens is een bundel met elf korte verhalen en verschijnt in oktober bij uitgeverij LetterRijn, heb net de kaft gezien en ben nu al verliefd. De reden is simpelweg dat Aerial geen uitgever is voor korte verhalen en LetterRijn wel. Verbrande levens is opgedragen aan de nagedachtenis van de elf slachtoffers van de Schipholbrand die dit jaar in oktober precies tien jaar geleden heeft plaatsgevonden. De verhalen spelen zich ieder af in een van de herkomstlanden van de slachtoffers en behandelen de vraag waarom mensen familie, geliefden en alles wat ze bezitten verlaten voor een sprong in het onbekende.

Ben je met een volgend boek bezig? Zo ja, kun je een tipje van de sluier oplichten?

Ja, ben volop bezig met een volgende roman. Het verhaal speelt zich af in de laars van Italië, Calabrië en behandelt het thema van dwangmatige herhalingsdrang. Dat wil zeggen de drang om eindeloos een bepaald trauma te herhalen met de onbewuste valse hoop dat het dit keer wel goed zal aflopen. Bijvoorbeeld vrouwen die altijd vallen op mannen die slaan en vroeger zijn geslagen door hun vader. Vaak vragen zulke vrouwen zich af waarom uitgerekend zij altijd met zulke mannen eindigen en beseffen ze niet dat zij deze mannen (onbewust) zelf uitkiezen met de precisie van een scherpschutter.

Vragen over Rusteloze benen van Conny Schelvis:

Rusteloze benen kwam over als ‘echt gebeurd’ dit komt waarschijnlijk door het actuele onderwerp, maar is het ook op waarheid gebaseerd?

Nee, Rusteloze benen is niet op waarheid gebaseerd maar bevat wel veel waarachtige elementen. Zo is de hoofdpersoon een KOPP kind en dat is een op waarheid gebaseerd verschijnsel uit mijn eigen leven. Zelf ben ik ook een KOPP kind en weet dus wat het inhoudt om samen te leven met een ouder met psychiatrische stoornis. Verder heb ik vele jaren gewerkt bij Vluchtelingenwerk Nederland en ben goed bekend met de wereld van vluchtelingen.

Het idee om zomaar een uitgeprocedeerde asielzoeker in huis te nemen en dat dat zomaar kan is natuurlijk niet al te realistisch en maakt weer duidelijk dat je een roman leest maar de impulsiviteit waarop Rosalie dit beslist kan ik me wel inkomen. Dat je dit beslist zonder je familie in te lichten is te wijten aan haar gemoedstoestand, maar geeft je wel een beeld van een zwakke partner en de zoon omdat die hier zomaar mee instemmen. Later blijkt haar man juist heel goed te weten wat hij doet. Heb je bewust voor deze uiterste in karakters gekozen of bracht het verhaal dit gewoon met zich mee.

De man van Rosalie is redelijk passief maar als het erop aankomt, trekt hij wel grenzen. Toch is hij ook daar niet zo goed in want hij vlucht liever dan de confrontatie aan te gaan. Die uitersten in de karakters is deels ingegeven door het verhaal maar deels ook ontrukt aan de realiteit. Een vrouw als Rosalie kan alleen samenleven met een man die haar veel ruimte geeft en zelf genoegen neemt met een miniem territorium.

Je hebt heel veel thema’s naar voren gebracht in je roman. Trauma van Rosalie, band met haar zoon, loslaten van haar zoon, geaardheid van haar zoon, Joseph en zijn problemen, verhoudingen binnen het gezin. Wat is voor jou het hoofdthema en de boodschap die je eventueel hebt willen overbrengen.

Mijn hoofdthema is het disfunctionele gezin waaruit Rosalie voortkomt en de ontkenning hiervan door de gezinsleden. De oma van Rosalie die haar (liefdevol) heeft groot gebracht speelt een grote rol in deze ontkenning en daarmee in het uiteindelijke drama van Rosalie.

Door de gedachten te lezen van de hoofdfiguren kreeg ik een beter beeld van de karakters en werden de personages goed uitgewerkt. Had jij een voorkeur voor een karakter, was er een ‘hoofd ‘ waar je liever in kroop dan in een ander?

Iedere keer wanneer ik een hoofd zat, was dat mijn liefste hoofd. Ik leef me dan zo in dat ik een beetje dat personage word.

Ik vond het verhaal een verrassend einde hebben. Had je dit einde van begin al in je hoofd of is het gegroeid gedurende het schrijven?

Het einde is inderdaad gegroeid tijdens het schrijven. Misschien vind ik dat wel een van de meest spannende momenten bij het schrijven wanneer je zeker weet: zo moet het eindigen, het kan niet anders.

Vragen: Pieter Feller en Conny Schelvis