De rechter en de moordenaar

De Agatha Christie-kenner – Paul Jacobs – Houtekiet – 295 blz.

Dit is de verhaallijn in Het kromme huis van Agatha Christie (1963). De grootvader van de twaalfjarige Josephine Leonides is vermoord. Josephine is de kleindochter van de rijke zakenman Aristide Leonides, die met een veel jongere vrouw, Brenda, getrouwd is. Josephine is een groot liefhebster van detectiveboeken. Ze schrijft alles op in een geheim aantekenboekje, ook de stiekeme verhouding tussen Brenda en haar privé-leraar, Laurence Brown. Die laatste wordt gearresteerd, maar als er een tweede moord wordt gepleegd, weer vrijgelaten. Het aantekenboekje van Josephine speelt een grote rol aan het einde van het verhaal. Veel uit deze verhaallijn zullen de lezers van De Agatha Christie-kenner van Paul Jacobs direct herkennen. Zij is dus niet zomaar in de titel opgenomen.

Dit twaalfde deel van de reeks rond Thoman Breens en zijn vriendin Kristien Francken, begint met het bezoek van William Rossin, een gepensioneerde rechter, aan Thomas. Het bezoek heeft als doel dat Thomas hem helpt een boek te schrijven, want hij heeft er zelf niet genoeg fantasie voor. William is verzot op detectiveromans en in het bijzonder die van Agatha Christie. Thomas raadt hem aan zich bezig te gaan houden met een ‘cold case’.

In 1974 speelde de zaak Lemonnier. Jack Lemonnier is bij de Fondry les Chiens omgekomen, in een ravijn gestort, tijdens een wandeling met zijn vriend Patrick Deberdt, tevens privé-leraar van William. Jack is de grootvader van William en huwde voor de tweede keer de veel jongere Isabelle Petit. William is getuige van een relatie tussen Patrick en Isabelle. Jack was er het type niet naar zelfmoord te plegen en ook een ongeval is niet waarschijnlijk. Patrick wordt ervan verdacht Jack in de afgrond geduwd te hebben. In een proces wordt hij wegens gebrek aan bewijs vrijgesproken. William is ervan overtuigd dat Patrick en Isabelle samen het moordplan hebben uitgedacht en wil dat zij ter verantwoording worden geroepen. Hij zal dat alles met de hulp van Thomas in zijn boek beschrijven. Deze setting wordt nauwkeurig door Jacobs in een laag tempo – om het goed te laten doordringen – aan de lezer voorgesteld.

Thomas bezoekt eerst samen met William de plaats des onheils. Daarna vertrekken zij, vergezeld door Kristien naar de Gers in Frankrijk, waar mogelijk een spoor te vinden is. Vanaf hier komt de vaart er goed in met het speurwerk naar de betrokken personen. Hierbij komt zelfs de beroemde Franse schrijfster Francoise Sagan in beeld. Haar graf wordt bezocht. Zij blijkt bevriend te zijn geweest met Isabelle. Isabelle wordt uiteindelijk gevonden in de villa met zwembad – zwembaden komen vaker voor bij Jacobs – Le Tournesol in Le Sauvetat. Haar kleindochter Manon logeert bij haar en William krijgt (onmogelijke) gevoelens voor haar. In de villa worden ze overvallen; er zijn meer personen nieuwsgierig!

De ontwikkeling gaat nu in hoog tempo verder. Intussen heeft Thomas ook te maken met een zaak in eigen land. David Maes, zijn vriend de journalist, is bezig met de zaak Carry Blendenburg, een berucht pedofiel, die vermoord is aangetroffen in zijn afgebrande bungalow. De eerste vraag is natuurlijk of dat iets heeft te maken met de zaak Lemonnier. Zo zijn er nog veel meer vragen die beantwoord moeten worden. Wat betekenen de uilbeeldjes met afgehakte kop die William ontvangt? Waarom gaan Thomas en David op speurtocht naar Lourdes? Wat heeft de scoutinggroep, waar William in zijn jeugd lid van was, voor invloed gehad? Kan iemand die overleden is je toch nog opbellen? En natuurlijk: zullen de speurders tot een bevredigend eindresultaat komen?

Anders dan in de meeste boeken uit de reeks, zijn Thomas en Kristien meer toeschouwers die af en toe te hulp schieten dan echte detectives die de daders in deze misdaadroman opsporen. William draagt ook zijn steentje bij, evenals Jacobs vaste personages David Maes en commissaris Hayden. Bijna vanzelfsprekend is de gewoonte van de auteur om wat meer te vertellen over het landschap en de cultuur van de streek waarin het verhaal zich afspeelt.

Naast deze zaken bespreekt Jacobs ook maatschappelijke toestanden, zoals Mariaverering, pedofilie en de doodstraf. Meer bijzonder is een (verborgen) tweede laag te ontdekken die waarschijnlijk, door niet met filosofie bekende lezers, over het hoofd gezien zal worden. Ten eerste is daar Jean Paul Sartre. Zijn ideeën uit de eenakter “Huis clos” (1944) worden door Jacobs gebruikt voor de situatie waarin William zich bevindt. Hij wordt geobsedeerd door het verleden (en zijn wraakgevoelens) en voelt zich het slachtoffer van de gebeurtenissen. Daarnaast zal hij ten eeuwigen dage beseffen dat zijn daden hem zullen blijven achtervolgen. Ook de kleinste ontsnappingsmogelijkheden zullen aan hem voorbijgaan.

Een tweede ‘verwijzing’ vinden we naar enkele concepten van Friedrich Nietzsche. De kennis die William opdoet, wordt door hem zo vervormd, dat hij toch een ‘normaal’ leven kan leiden. Dat komt met de denkbeelden van Nietzsche overeen. Nietzsche stelt ook dat de mens het lijden moet aanvaarden en verwerpt daarbij de mogelijkheid tot berusting. We zien William inderdaad lijden, maar zijn zoektocht wijst erop dat hij er niet in berust. En tot slot Nietzsches verwerping van de vrije wil. Wat dat laatste met ermee te maken heeft is niet goed uit te leggen zonder spoilers te gebruiken. Laat de lezer dat zelf uitvinden.

Door deze tweede laag in zijn verhaal te weven, heeft Jacobs een zeer bijzondere misdaadroman geschreven, een huzarenstukje. Daarnaast is zijn stijl als vanouds zeer aangenaam leesbaar. De plot is zeer complex en er zijn ruim voldoende plotwendingen. Dit boek verdient zeker tenminste een nominatie voor een prijs. Lees het!

Kees de Kievid

Comments are closed.