De vos heeft zijn streken niet verloren
De Vos – Frederick Forsyth – vertaling: Guus van der Made – A.W. Bruna – 311 blz.
Met De dag van de Jakhals (Nederlandse vertaling 1972) legde Forsyth (1938) het fundament van de ‘faction’-thriller. Het is niet meer en minder dan een meesterwerk, waarin de auteur feiten en fictie tot een coherent geheel verwerkte. Daarna schreef hij nog vijftien romans en vele verhalen, waarvan er nog al wat werden verfilmd. Zijn werk is wereldwijd vertaald. Hij zorgde er altijd voor dat zelfs de kleinste feiten met de werkelijkheid overeen kwamen. Zo heeft hij onze voormalige minister-president Dries van Agt geïnterviewd. Hij wilde van hem weten wat onze regering zou doen als er een olietanker werd gekaapt. Dat kon hij gebruiken in zijn boek Het alternatief van de duivel.
Zijn research is indrukwekkend nauwkeurig. Hij had nooit genoeg aan boekenwijsheid of vindplaatsen op het internet. Altijd wilde hij de plaatsen bezoeken die hij beschreef. Omdat zoiets op latere leeftijd niet meer mogelijk was gaf hij in 2016 aan dat hij stopte met schrijven. Een jaar daarvoor publiceerde hij zijn autobiografie The Outsider: My Life in Intrigue (m.i. niet in het Nederlands vertaald), waarin hij o.a. onthulde jarenlang actief te zijn geweest bij de Britse geheime dienst MI6. Een vos verliest zijn streken niet, dus kwam er toch onverwacht een nieuwe thriller in 2018: The Fox.
Het is één grote ‘race-tegen-de-tijd’ door machtsblokken die allemaal dit nieuwe, moderne wapen willen bezitten. Er is echter een probleem. De meeste wapens zijn onder controle te houden en doen iets wanneer jij wil dat ze iets doen. Dit wapen echter is het scherpe, briljante brein van de tiener en Aspergerpatiënt Luke Jennings. Hij is de meest geavanceerde computersystemen van veiligheidsdiensten over de hele wereld te slim af, en hij kan ze zo manipuleren dat ze zich tegen de supermachten zelf keren. Er zijn slechts twee mogelijkheden: de jongen voor je winnen en als dat niet lukt, dan maar uitschakelen!
De tweede hoofdpersoon is Sir Adrian Weston Hij is zeventig jaar en gepensioneerd hoofd van de Britse geheime dienst. Ondanks zijn pensioen blijft hij van invloed, omdat hij het vertrouwen geniet van de Britse premier Marjory Graham. Sir Adrian is de hersenen, het geweten en de held van de roman. De Britten zijn door de Amerikanen geconsulteerd omdat tegelijkertijd de computers van het Pentagon, de NSA, en de CIA zijn gehackt door de Vos. Er is niets gestolen of vernietigd, alleen maar gekeken. Na een grondig onderzoek komt men bij Luke uit. Uit zijn woorden blijkt dat hij alleen maar wilde helpen de fouten in de systemen te herstellen.
Sir Adrian beraamt met de premier en de VS Operatie Troje, met als doel het hacken van systemen van ‘schurkenstaten’ als Rusland, Iran en Noord-Korea. Die hebben enkele gevaarlijke projecten op hun lijst staan. Het zal duidelijk zijn dat zij die het niet zomaar zullen laten verpesten. De spanning stijgt en de gebeurtenissen volgen elkaar in rap tempo op, dus zal niemand zich vervelen bij het lezen, tot en met de verrassende climax. Verder vertellen over de inhoud zou alleen maar spoilers opleveren.
Forsyth geeft vernietigende beschrijvingen van verschillende wereldleiders. Kim Jong Un is lelijk en dik, heeft een bizar kapsel, maar belangrijker nog: hij is meedogenloos en is uitsluitend geobsedeerd door zichzelf. Forsyth heeft duidelijke meningen. Zo is hij ervan overtuigd dat het denucleariseren van Noord Korea fake is en men na het sluiten van de ene atoomfabriek er gewoon een ergens andere voor in de plaats zet. De Amerikaanse president is duidelijk geportretteerd naar Donald Trump, met alle onhebbelijkheden die bij hem horen. Ook Poetin moet het ontgelden met de opmerking dat hij eigenlijk niet meer is dan een geheime-politiemisdadiger en massamoordenaar, erop uit om zichzelf te verrijken.
Forsyth laat beide kanten zien, de westerse en niet westerse. Hij beschrijft zeer boeiend hoe de moderne technologische ontwikkelingen van invloed zijn geweest op het spionagevlak. Hacken kan net zo gevaarlijk zijn als een nucleaire aanval. Daarnaast vind je in dit boek nog meer eigentijdse gebeurtenissen, zoals 9/11 en de nasleep daarvan; de wurggreep op Rusland onder de dictatuur van Vladimir Poetin; de Kim-dictatuur in Noord Korea; de radicaal islamitische dictatuur in Iran en zelf de Brexit laat hij niet ongemoeid. Het laat allemaal zien dat Forsyth niet in het verleden is blijven steken.
Is deze thriller een aanvulling op zijn eerdere werk? Heel eerlijk gezegd: het haalt niet het niveau van De dag van de Jakhals, wat zijn volgende boeken ook niet deden. Maar een iets mindere Forsyth is nog altijd te verkiezen boven thrillers die de hemel in geprezen worden, maar Forsyths kwaliteit nauwelijks benaderen. Hij bewandelt veel zijwegen en introduceert veel bijfiguren, maar die dragen allemaal bij aan het wereldbeeld van nu en zijn voor het plot bijna onmisbaar. De nauwgezetheid van de feitenkennis is niet verdwenen, alles klopt perfect. De spanning wordt langzamerhand steeds verder opgebouwd tot een climax die misschien wat stichtelijk is en echte thrillerfanaten een tikje zal teleurstellen. Maar wel rechtdoend aan de gevoelens van de auteur.
Mocht dit zijn laatste werk zijn geweest, dan vind ik dat Frederick Forsyth op een waardige manier afscheid heeft genomen.
Kees de Kievid
