Een beklemmende, psychologische pageturner
Z van Zachariah – Robert C. O’Brien & Susan Mallery – Vertaald door Suzanne Braam – Aerial Media Company – 224 blz.
De zestienjarige Ann Burden woont in haar eentje in een afgelegen vallei. Door een vernietigende nucleaire aanval is ze haar hele familie verloren en gelooft ze dat ze de enige overlevende is. Op een dag ziet ze in de verte rook van een kampvuur, wat zou betekenen dat nog iemand de ramp heeft overleefd. Het blijkt om een man te gaan. Ann is op haar hoede. Wie is hij, wat zijn z’n bedoelingen, is hij te vertrouwen? Vanuit een geheime schuilplaats observeert ze hem eerst een aantal dagen voordat ze zich aan hem kenbaar maakt.
Even lijkt het erop of ze in vrede kunnen samenleven. Ann heeft zelfs geheime fantasieën over dat ze met deze John Loomis in het huwelijk zou kunnen treden en ze een nieuwe gemeenschap zouden kunnen stichten. Gaandeweg blijkt Loomis echter een geheime agenda te hebben en volgt er een kat- en muisspel dat het uiterste van Ann vergt.
We lezen dit alles via het dagboek dat Ann bijhoudt. Gaandeweg vergat ik dat het om een dagboek ging, vooral omdat het perspectief niet altijd lijkt te kloppen. Ergens schrijft ze bijvoorbeeld dat ze later zou weten dat het allemaal nog veel erger zou worden, maar hoe kan je dat weten als je de volgende dag alweer in je dagboek schrijft? Wat ik verder wat bevreemdend en verwarrend vond, is dat Ann haar hele familie in één klap is kwijtgeraakt, moederziel alleen in die vallei woont, zelfs lange tijd dacht dat ze de enige overlevende was, en daar zonder veel emotie over schrijft. Maar misschien maakt dat het boek juist zo sterk. Omdat Ann zich niet door emoties laat overspoelen, is ze in staat deze hel te overleven. Ze heeft haar hond, haar koe met kalf en haar zelfverbouwde groenten, en anderhalve kilometer verderop is een winkel waar voorraad is voor jaren, inclusief kleren.
De relatie tussen Ann en John doorloopt in ras tempo een aantal stadia en hoe verder je het verhaal in getrokken wordt, hoe meer je je afvraagt hoe dit in godsnaam moet aflopen. De ontknoping is onverwachts en zou je misschien ongeloofwaardig kunnen noemen, maar kun je net zo goed als begrijpelijke uitkomst zien: Ann is een jonge vrouw die weet wat ze wil en die zich niet klein laat krijgen door iemand met slechte bedoelingen.
Je kunt allerlei filosofische theorieën op dit boek loslaten en het ontleden tot je een ons weegt, maar de bottomline is dat het een psychologisch interessante, beklemmende pageturner is, die je nauwelijks kunt wegleggen voordat je het uit hebt. Daarna blijft het verhaal nog in je hoofd nazinderen. Jammer dat de auteur is overleden nog voordat het boek uit kwam, ik had wel meer van hem willen lezen.
Z van Zachariah werd in 1974 in het Engels uitgegeven maar nooit vertaald in het Nederlands. De auteur stierf voordat het manuscript af was en zijn vrouw en dochter schreven het slot van Z van Zachariah op basis van zijn gemaakte aantekeningen.
In 2015 komt er een verfilming uit. Link naar de website van Aerial en de trailer van het boek:
