Een drieluik over familierelaties en de liefde
Kom hier dat ik u kus – Griet op de Beeck – Prometheus – 382 blz.
De foto op de omslag van Kom hier dat ik u kus van Griet op de Beeck toont een oude man en vrouw op een bank. Ze zijn gekleed in het wit, wat ook de kleur is van de bank. Ze dragen feestmutsjes en houden ieder een ballon vast, ook wit. De afbeelding is een still uit de video The Stewarts have a party uit 2006 van kunstenaar Hans op de Beeck, een neef van de schrijfster. Maar de man en vrouw lijken niet in feeststemming te zijn. Integendeel, ze kijken je met een volstrekt neutrale, ietwat gereserveerde gelaatsuitdrukking aan. Zo’n zelfde tegenstelling zit ook in de roman. De titel Kom hier dat ik u kus associeer je met spontaniteit en liefde. Maar dat zijn nu net de zaken die Mona, de hoofdpersoon, het grootste deel van het boek moet ontberen.
Het verhaal is opgezet als een drieluik. In het eerste deel is Mona negen jaar oud. Al na enkele bladzijden komt haar moeder om het leven bij een verkeersongeluk. Haar vader kan dat moeilijk verwerken en vlucht daarom in zijn tandartspraktijk en in een snel gesloten huwelijk met een jongere vrouw, Marie. Voor Mona en haar jongere broertje zal Marie nooit een echte moeder worden. Zelfs voor het kind dat ze zelf krijgt lukt haar dat niet. Haar goedbedoelde onhandigheid en vooral haar gebrek aan liefde staan in de weg.
In 1991 is Mona vierentwintig. Zij werkt als dramaturg bij een vooraanstaand toneelgezelschap en krijgt een relatie met een iets oudere schrijver, Louis. Een heel positief zelfbeeld heeft ze niet. Nadat ze direct in het begin heeft opgemerkt dat ze lelijke tenen heeft en dat haar haar ‘ongelukkig’ is, volgt een lange opsomming van de andere dingen waaraan ze een hekel heeft. Die eindigt met: ‘Aan mijn eigen wankelmoedigheid, mijn eigen niesbuien, mijn eigen machteloosheid, mijn eigen verzwijgen, mijn eigen grote dromen (soms), mijn eigen zwaktes, mijn eigen nood aan houvast en aan liefde, veel liefde.’ Die liefde vindt zij niet bij Louis. Dat is goedbeschouwd een egoïst met een veel te positief beeld van zijn eigen literaire kwaliteiten.
De ontknoping volgt in 2002, Mona is dan vijfendertig. Haar vader blijkt ongeneeslijk ziek te zijn. Die situatie brengt bij haar een proces op gang waarin zij inziet dat zij beslissingen moet durven nemen wil ze haar leven niet laten verzanden in vreugdeloze alledaagsheid.
Kom hier dat ik u kus is beslist geen somber boek, al zou de samenvatting hierboven dat misschien doen denken. Griet op de Beeck zet Mona overtuigend neer. Het ik-perspectief maakt dat je als lezer al snel vertrouwd raakt met Mona’s gevoelsleven. De sterkste passages zitten voor mij in het eerste en het laatste van de drie delen. De emoties, verlangens en twijfel van Mona als kind zijn heel sec verwoord, dat is mooi gedaan. Ook de passages in het laatste deel, waarin Mona en haar vader elkaar aan zijn ziekbed beter leren begrijpen, zijn sterk. Het is alsof de concentratie op een klein iets, de heel directe weergave van een intense relatie, Op de Beeck het beste ligt. Het middendeel van de roman, waarin de relatie tussen Mona en Louis ontstaat, vind ik een stuk zwakker. Het veel bredere beeld dat Op de Beeck hier schetst – de vlucht die de loopbaan van Mona neemt, het artistieke wereldje van het toneelgezelschap, de vrijage en daaropvolgende relatie met Louis – gaf me soms het gevoel een doorsnee, wat brave en modieuze relatieroman te lezen. Die Louis is bovendien een uiterst akelig ventje. Al is zijn manier om bij onenigheid met Mona de situatie te redden – het volstrekt zouteloos uitspreken van de titel van het boek – wel een grappige vondst.
