Hij is filosoof dus schrijft hij
Hans Dooremalen is wetenschapsfilosoof en philosopher of mind aan Tilburg University. In 1997 studeerde hij daar af in taalfilosofie bij Filip Buekens gevolgd in 2003 met de pormotie aan de Radboud Universiteit te Nijmegen in de philosophy of mind bij Ton Derksen. Vanaf 2001 heeft hij aan verschillende instellingen filosofieonderwijs verzorgd. Hij heeft lezingen gegeven in binnen- en buitenland. Samen met Maurice Schouten en Herman de Regt schreef Dooremalen verscheidene boeken over wetenschapsfilosofie en philosophy of mind, zoals Het snapgevoel (over kennis en emotie), Wat een onzin en Stof tot nadenken.
Op 25 mei 2018 verscheen zijn eerste roman – Descartes in Amsterdam – bij uitgeverij Boom. Het is een filosofische detective met Descartes als speurder in de Gouden Eeuw in Amsterdam.
Waarom hebt u Descartes gekozen als hoofdpersoon? Ik heb uit een interview op NPO (Opium) begrepen dat u het meestal niet met hem eens bent.
Ik denk dat het ‘ik denk, dus ik ben’ van Descartes me vanaf de middelbare school geïntrigeerd heeft, precies omdat je er inderdaad niet aan kan twijfelen. Ik ben steeds meer over hem gaan lezen, zowel tijdens als na mijn studie filosofie. En dan zie je dat hij aan de ene kant verborgen probeerde te leven en aan de andere kant mensen als Reneri helpt om zijn ideeën op Illustere Scholen en universiteiten te verspreiden – nog voordat hij ze gepubliceerd had zelfs. Hoewel ik het dus meestal niet met Descartes eens ben, raakte ik hoe langer hoe meer geïnteresseerd in zijn filosofie en zijn leven. Ik wilde al heel lang een boek over Descartes schrijven. Maar daar is al heel veel over geschreven, dus nog een uitleg van zijn filosofie of nog een biografie leek me niet zinvol. Ik legde in mijn colleges al redeneervormen uit met behulp van CSI Miami. Ik gebruikte dus een ‘detective’ om een filosofisch concept uit te leggen. In mijn colleges gebruik ik om diezelfde reden teksten uit de boeken over Sherlock Holmes. Die twee dingen kwamen logisch samen: ik ging een detective schrijven met Descartes in de hoofdrol.
Hoe zijn de reacties tot nu toe op uw boek?
De reacties lopen uiteen. Ik denk dat dat ligt aan het feit dat het een detective is die verwachtingen bij sommige mensen wekt, dat het allemaal snel is en de gebeurtenissen elkaar in hoog tempo opvolgen, zoals dat in de meeste detectives is. Maar ik wilde natuurlijk wat van de filosofie van Descartes erin zetten en hem in het Amsterdam van 1634 rond laten lopen. Dus er moest ook behoorlijk wat geschiedenis van Amsterdam in. En net als dat we tegenwoordig slow food en slow coffee hebben, is dit denk ik door de filosofie en geschiedenis te classificeren als een slow detective. En dat valt dus niet voor iedereen even goed, omdat er regelmatig stukken in zitten die wat vertellen over de geschiedenis van de plek in Amsterdam waar Descartes of zijn valet de chambre dan is. En er zit natuurlijk de nodige filosofie in. Het plot kan ook niet zonder die geschiedenis en die filosofie, maar daardoor is het dus wel een slow detective. Het boek is nooit bedoeld als snelle detective, en we hoopten dat de ondertitel ‘filosofische detective’ dat wel duidelijk zou maken. Het is duidelijk dat sommige mensen het enkel als een detective lezen. Anderen geven weer aan dat ze die geschiedenis en filosofie allemaal hartstikke leuk vinden. Sommigen wilden zelfs meer: zo staat de problematiek van het dualisme er niet in en was er iemand die dat er graag in gehad had. Dus voor sommigen zijn de filosofie en geschiedenis wat teveel, voor anderen is het juist het leuke aan het boek. Het boek ligt in heel veel boekhandels op tafels, en soms zelfs bij de kassa – dus dat is goed.
Blijft het bij deze ene roman, of staan er meer op stapel?
Er staan – bij leven en welzijn – nog zeker twee romans op stapel. Het een zal een vervolg zijn op deze roman, want ik ben nog niet klaar met Descartes. Daar heb ik inmiddels het plot al voor en ben aan het schrijven (en daar zal het dualisme een rol spelen, want dat is iets dat pas na zijn periode in Amsterdam een probleem werd). Dat zal niet voor 2020 klaar zijn denk ik, want ik doe dit allemaal naast mijn fulltime baan aan Tilburg University. Daarnaast ben ik aan het onderzoek begonnen naar David Hume: een filosoof waar ik het over het algemeen wel mee eens ben. Ik heb daar een begin van een plot. Dat speelt zich vanzelfsprekend af in Edinburgh. Ik weet niet of dit allemaal snel af gaat zijn, want ik ben ook nog met een filosofieboek over bewustzijn bezig samen met mijn collega Herman de Regt, en met de redactie van een special issue van een tijdschrift. Dat gaat ook over bewustzijn.
Wie is de mens Hans Dooremalen en wie de schrijver?
Ik denk niet dat daar een verschil tussen is. Ik ben een individu van de soort Homo sapiens en ik schrijf. Het is niet dat als ik schrijf transformeer of ‘in the zone’ kom of zo. Schrijven is ook gewoon iets dat je doet, net als boodschappen doen.
Wil je zelf nog iets kwijt aan de lezers?
Ik hoop dat de lezers het boek leuk vinden. Dat is toch waarom ik het geschreven heb: ik heb een leuk boek willen schrijven over Descartes en over Amsterdam, wat ik echt een fantastische stad vind. Als mensen daardoor geïnteresseerd raken in de filosofie en de wetenschap van Descartes, dan is Over de methode een goed boek om mee te beginnen. Descartes schrijft echt super helder en gestructureerd.
Vragen: Kees de Kievid
