Hoe een egoïstische vader zijn gezin terroriseert

De man die van kinderen hield – Christina Stead – Atlas-Contact – 480 blz.
Als je de beste boeken uit de wereldliteratuur wilt lezen, dan mag je De man die van kinderen hield niet overslaan. Dat het boek de top honderd van Engelstalige romans van de twintigste eeuw zou halen, leek lange tijd een utopie. Bij de verschijning in 1940 werd het helemaal niet opgemerkt. Het werd zeker niet als meesterwerk gezien. Maar 1940 was natuurlijk geen ideaal jaar om een boek in te laten verschijnen. Ook in Australië, waar Christina Stead vandaan komt, was de dreiging van een wereldoorlog voelbaar en was er geen of weinig interesse in het boek, terwijl dat toch wel werd verwacht, aangezien Steads voorafgaande boek House of All Nations goede kritieken en een hartstochtelijk onthaal had gekregen. Pas in de jaren zestig werd het boek herontdekt, niet alleen in Australië maar in de gehele Engelstalige wereld en later ook elders.

De roman gaat over de familie Pollit. Tussen de twee ouders Sam en Henny is de sfeer zo verpest dat ze bijna uitsluitend via de kinderen spreken en als ze dat niet doen, elkaar rechtstreeks de huid vol schelden. Ook de kinderen worden nooit liefdevol aangesproken en verslonzen steeds meer.

Moeder Henny woont boven, drinkt thee, speelt kaart en slikt haar aspirines. Vader, een dominante narcistische man, woont beneden en lijdt aan een groot zelfmedelijden. Hij noemt zichzelf de ‘kleine arme Sam’. Hij is een overtuigd socialist en probeert ervoor te zorgen dat de kinderen zich gedragen naar zijn socialistische idealen.

Als een soort Big Brother waakt hij over hen. Vooral zijn oudste dochter uit een eerder huwelijk, dat volgens hem wèl goed was, in tegenstelling tot zijn verbintenis met Henny, is het slachtoffer van de controlfreak die haar vader is. Hij snuffelt in haar ondergoed en leest haar dagboeken. Deze dochter zal uiteindelijk de gezinssituatie blijvend veranderen als haar moeder de met cyaankali vergiftigde thee, die ze voor haar vader bedoeld had, opdrinkt.

Zoals in de Sovjet Unie de socialistische idealen werden verkracht door ze op te leggen met tirannie, manipulatie, terreur en onderdrukking, gebeurt dit in het gezin Pollit ook, door tiran vader Sam. Waarschijnlijk koos de schrijfster de naam Pollit dan ook omdat die sterk doet denken aan het Politbureau. Het is het een van de beste boeken over het ergste gezin ooit. De roman is dan ook een macaber meesterwerk dat op het lijstje van een echte literatuurliefhebber niet mag ontbreken.

Pieter Feller

Comments are closed.