Hoofdpersonage is verre van ideaal

De roep van de luiaard – Sam Savage – Vertaald door Dirk-Jan Arensman – Signatuur – 227 blz.

Als vrijwel alles in je leven uitloopt op een mislukking, wat doe je dan? Andrew kiest ervoor om de ramen in zijn oude, victoriaanse huis dicht te spijkeren en hij spant er blauw zeil voor. Het blauwe licht dat in zijn kamer valt, vindt hij prachtig. Maar hij schrijft ook graag. Brieven. Heel veel brieven.

De roep van de luiaard vertelt over vier maanden uit het leven van Andrew Whittaker, een nalatige verhuurder met schrijversambities die een poging doet meer van zijn leven te maken dan dat het nu is. Hij schrijft brieven aan zijn ex-vrouw, aan oude vrienden, huurders en de schrijvers die hem verhalen en gedichten insturen voor het blad Soap, een literair tijdschrift waar Andrew al zeven jaar uitgever van is. Meer dan eens raakt hij verzeild in een discussie op papier met een schrijver en meer dan eens probeert hij aan geld te komen door te bedelen bij zijn ex-vrouw of zijn huurders achter de broek aan te zitten.

‘Wat betekent het toch dat ik zo begaafd ben in het schrijven van onaangename brieven? Zegt dat iets over mijn karakter, alleen maar dat andere mensen niet aardig zijn? Of betekent het misschien alleen maar dat andere mensen niet aardig zijn? Ik vond het ooit lastig om bedankbriefjes te schrijven als mensen me cadeautjes stuurden; die klonken altijd volstrekt onoprecht. En het hielp helemaal niet dat dat ik die cadeautjes soms echt leuk vond. Als ik soms tegen Jolie zei dat ik van haar hield, ging het net zo. Ik hoorde zelf dat ik klonk als een vreselijke aansteller en leugenaar, hoewel ik toch echt van haar hield. Dat is denk ik voor een deel de reden dat ik later zo afschuwelijk tegen haar deed. Nu schrijf ik mensen die ik nauwelijks ken, en de brieven sprankelen gewoon, vooral als ik daardoor op een hatelijke manier onaangenaam kan zijn tegenover mensen die er eigenlijk niets aan kunnen doen. Misschien had Baudelaire wel gelijk en is de milt echt het creatieve orgaan.’

Creativiteit is een eigenschap die Andrew niet onbekend is. Zo heeft hij grootse plannen voor een Soap Literatuur Festival, compleet met workshops, muziek, schrijvers die voordragen uit eigen werk en een prijsuitreiking voor het mooiste verhaal. De prijs? Een ingelijste foto van Marilyn Monroe in een bubbelbad, ongeveer ten grootte van een dienblad. En er zitten verwijderbare rubbervoetjes aan de onderkant, mocht je hem op de schoorsteen willen zetten. Het klinkt triest en onbenullig, net als het meeste in Andrews leven.

Wat zou je in zijn situatie doen? Andrews zus en ex-vrouw mogen hem niet, zijn roman wil maar niet vlotten, hij heeft soms gewoonweg geen zin om op te staan en hij heeft flinke schulden. Tot slot is de trage verhuurder vaak het mikpunt van spot. Als uitgever van het kleine tijdschrift Soap geeft hij lokale auteurs ruimte voor publicatie, maar andere kranten stampen hem de grond in. Het roept bij de lezer medeleven op en tegelijkertijd fascinatie. Eindelijk een roman waarin niet alles van een leien dakje loopt, een verhaal waarin het hoofdpersonage niet de held is, iemand in nood redt of een ingewikkelde moordzaak oplost.

De roep van luiaard bestaat alleen uit de schrijfsels van het hoofdpersonage: een verzameling brieven, boodschappenbriefjes, korte verhalen, advertenties en mededelingen. Het boek lijkt daarmee op de eerste roman van Sam Savage, Firmin. Net als in dat boek bevat De roep van de luiaard namelijk geen dialogen. De brieven zijn ontroerend, vanwege de eenzaamheid die erin doorklinkt. Ze zijn ook oprecht, soms zelfs op het onaangename af. En ze geven een mooie kijk in Andrews denkwijze en zijn steeds meer gekwelde geest. Dat je de brieven die hij terugkrijgt niet leest, zorgt ervoor dat je nog dieper in de huid van Andrew kruipt: je leest alleen zijn reactie, zijn kant van het verhaal. Hij draaft af en toe door in zijn welbespraaktheid en kan eindeloos lang beschrijven, maar daardoor is het personage zo fascinerend. Wie anders kan ruim anderhalve pagina schrijven over een linkerschoen die flappert omdat de zool los ligt en de gevolgen die dat heeft?

Sam Savage behaalde zijn doctorsgraad in de filosofie aan Yale, waar hij ook professor was. Daarnaast was hij fietsenmaker, timmerman, visser en typist. Zijn eerste roman, Firmin, werd een internationaal succes en ging meer dan een miljoen keer over de toonbank.

De roep van de luiaard is een roman die een personage dat verre van ideaal is tot leven brengt. Over een man die steun put uit de woorden die hij op papier neervlijt, steeds meer de grip op zijn eigen leven kwijt lijkt te raken en tot slot een radicale beslissing neemt.

Gaetana Ferla