“Hooggevoeligheid gaat gepaard met prachtige kwaliteiten”

Titia Wijbenga, is psycholoog, kindertherapeut en relatietherapeut in Harderwijk. Door middel van psychotherapie en relatietherapie begeleidt ze kinderen, jongeren en volwassenen om problemen te doorbreken en met meer kracht en vertrouwen verder te gaan. Ze is onder andere gespecialiseerd in behandeling van angsten en trauma’s bij kinderen en volwassenen. Echtscheiding, een trauma, problemen op school of gepest worden: het gaat kinderen aan het hart. Kinderen kunnen als gevolg daarvan angstig worden, buikpijn krijgen, terugvallen in zindelijkheid, snel boos worden of weinig zelfvertrouwen hebben. Titia biedt in de kindertherapie oplossingen voor kinderen die vastlopen in hun ontwikkeling. Ze is ook gespecialiseerd in hoogsensiviteit. Uit eigen ervaring weet ze hoe het is om hooggevoelig te zijn. Ze schreef er twee boeken over onder de noemer Tagged.

Je bent als therapeut gespecialiseerd in hoogsensitiviteit. Die term bestaat pas ruim twintig jaar. Wat zijn de kenmerken van een hoogsensitief persoon en wat de problemen?

Hooggevoeligheid gaat gepaard met prachtige kwaliteiten. Deze mensen zijn vaak extreem goed in voelen en inleven en zijn begaan met mensen, natuur en dieren. Hun intuïtie is sterk ontwikkeld. Ook kunnen ze bijvoorbeeld erg creatief zijn en een sterke verbeeldingskracht hebben.
Bij hoogsensitieve mensen verwerken het brein en zenuwstelsel prikkels op een andere manier, waardoor ze extra gevoelig zijn voor signalen vanuit zichzelf en uit de omgeving. Ze merken met al hun zintuigen de kleinste details op, waardoor ze snel overprikkeld kunnen raken. De gevolgen van bijvoorbeeld geluid, licht, voedsel, kleding op de huid of geuren kunnen voor hen immens zijn. Het kan hen zelfs op verschillende manieren echt pijn doen. Maar het gaat verder dan dat. Vanuit hun sterke inlevingsvermogen zijn ze meestal ook heel gevoelig voor sfeer en stemmingen van anderen. Daardoor kan het heel lastig zijn om bij jezelf te blijven en goed te onderscheiden welke emoties van jezelf zijn en welke van mensen uit je omgeving. Zelfs slechts nieuws aan de andere kant van de wereld kan hen sterk raken. Ik zie in mijn praktijk bijvoorbeeld veel kinderen die vanuit hun sterke rechtvaardigheidsgevoel en verbinding met de natuur diep van slag kunnen zijn over oorlogen of natuurrampen. Ook al wil je ze als ouders nog niet met dat soort nieuws belasten, ze vragen er zelf om. Helemaal de combinatie met hoogbegaafdheid maakt het voor die kinderen en de ouders enorm lastig. Ze stellen diepzinnige vragen en denken na over dingen die je eerder van volwassenen verwacht en niet van bijvoorbeeld een vijfjarige.
De volgende elementen zijn kenmerkend voor hoogsensitieve mensen (zie ook de www.hooggevoeilig.nl). Uiteraard hoeven ze niet allemaal van toepassing te zijn.
• gedetailleerder en intenser waarnemen
• erg gevoelig zijn voor prikkels van buitenaf
• meer moeite en meer tijd nodig hebben om indrukken te verwerken
• een diep en rijk innerlijk leven hebben; veel fantaseren en overwegen
• stemmingen en sferen goed aanvoelen
• meer dan gemiddeld geroerd worden door natuur, kunst en muziek
• eigen emoties en emoties van anderen worden intenser ervaren
• moeite hebben met planning en het verkrijgen van structuur
• moeite hebben met veranderingen, een goede voorbereiding nodig hebben
• verlegen over kunnen komen terwijl ze het vaak niet zijn
• plichtsgetrouw en perfectionistisch zijn
• minder goed functioneren als ze geobserveerd of geëvalueerd worden
• zorgzaam zijn en anticiperend op behoeften van anderen; moeite om grenzen aan te geven
• relatief meer en sneller last hebben van stress, spanning en fysieke klachten zoals hoofdpijn, allergieën, maag/darmklachten, chronische vermoeidheid etc.
• groter risico lopen op stemmingswisselingen, depressiviteit, angsten en verslavingen

Waarom deze specialisatie? Hoeveel procent van de bevolking is hoogsensitief en hoe is de verdeling tussen mannen en vrouwen?

Ik ben zelf hoogsensitief. Ik heb er in het verleden veel last van gehad en heb pas op latere leeftijd ontdekt hoe het kwam. Toen ik dat wist en mij er in verdiept had, werd ik mij meer bewust van mijn eigen ‘gebruiksaanwijzing’. En nu pluk ik er vooral de vruchten van.
Verder zie ik in mijn praktijk Sprankel Therapie in Harderwijk veel hooggevoelige kinderen en volwassenen die er last van hebben. Voornamelijk omdat ze nog niet goed weten hoe ze moeten omgaan met al die prikkels en indrukken. Daarom heb ik mij hierin gespecialiseerd, om ze te helpen hiermee om te gaan en ouders te helpen om hun kind beter te begrijpen en begeleiden. Gelukkig krijgt het onderwerp steeds meer bekendheid, waardoor er veel ouders zijn die de hooggevoeligheid vroegtijdig bij hun kind herkennen.
Zo’n vijftien tot twintig procent van de kinderen is hooggevoelig, blijkt uit onderzoek van klinisch psycholoog Elain Aron. Het percentage is bij jongens en meisjes gelijk.

Tagged heeft als onderwerp hoogsensitiviteit. Had je vanaf het begin al het idee om het verhaal in twee boeken te gaan vertellen? Had je het verhaal niet in één boek kunnen vatten met wisselend perspectief?

Het idee begon in mijn hoofd gelijk met twee boeken, vanuit de behoefte om een ouder en kind/jongere contact met elkaar te laten hebben via een boek. Als je samen tegelijk wilt lezen heb je twee boeken nodig. Door voor twee boeken vanuit verschillende perspectieven te kiezen, wil ik bereiken dat ze elk andere voorkennis hebben, omdat degene met wie je leest, de perspectieven in jouw boek nog niet kent. Zo ontstaat er een ander contact of een bepaalde geheimzinnigheid. De één heeft vragen waar de ander het antwoord al op weet. En andersom.
Uiteindelijk bleken de boeken geschikt voor zowel volwassenen als kinderen van twaalf jaar en ouder. Dus ze worden ook vaak door twee volwassenen gelezen.

Het idee achter de twee losse boeken was samen lezen. Dat lijkt me nogal lastig. Heb je reacties gehad over mensen die het zo gelezen en beleefd hebben? Hoe is dat voor je als schrijver?

Ja, het is erg leuk om de reacties terug te horen. Het grappige is, dat als iemand de boeken koopt, hij al weet met wie hij ze gaat lezen. Dus dan is er al contact geweest over de boeken, en werkt het concept al zoals ik het heb bedoeld. Ik heb inderdaad ook regelmatig gehoord dat ze wel samen van start gaan met lezen, maar dat het tempo verschilde. Dan heeft één het eerste boek al uit, terwijl de ander nog halverwege is. Dat is prima en hoort erbij. Er is nog steeds contact, hoewel misschien op een andere manier dan wanneer ze gelijk op lezen.
Maar er zijn ook genoeg lezers die rekening houden met elkaars tempo. Dat krijg ik vooral van ouders en kinderen terug. Ik merk aan ouders dat ze blij zijn met het duoboek, deels omdat ze een originele manier hebben om hun kind aan het lezen te krijgen en deels omdat ze een aanknopingspunt hebben om iets samen te doen.

Hoe heb je het schrijven aangepakt? Heb je de boeken gelijktijdig geschreven zodat je zeker wist dat de chronologische lijn hetzelfde bleef en de details klopte of na elkaar?

Ik heb ze tegelijkertijd geschreven. Dat bleek toch het handigst, omdat ik dan al goed in het verhaal zit. Het is een heel gepuzzel om bij te houden in welk boek ik wat precies heb geschreven en welke voorkennis het ene boek al geeft en het andere nog niet. Dus ik schreef om en om steeds elk boek weer een stuk verder.

Had je een vast schrijfschema en vaste tijden en een plek om te schrijven?

Haha, een vaste, afgezonderde werkplek was wel de bedoeling, maar omdat bleek dat ik elk vrij moment ging schrijven, heb ik het maar verhuisd naar de woonkamer. Dat was veel gezelliger, anders zag ik mijn vriend helemaal niet meer. Ik heb zelfs op de camping in Frankrijk geschreven.

Zelf heb ik (Conny Schelvis) de boeken wel bijna gelijktijdig gelezen. Ik vond het goed gedaan en dat ondanks de stukken met dezelfde informatie. Het verhaal niet gaat vervelen doordat er juist net even een ander perspectief was of net iets meer informatie. De boel valt echt op zijn plaats. Mijn voorkeur gaat dan ook uit naar het boek Daders en redders. Ik vond daar net iets meer spanning in zitten en meer tempo. Heb jij voorkeur voor een van de twee of voor een bepaald karakter?

Dank je wel, dat vind ik leuk om te horen! Ik heb zelf het meest met Slachtoffers, welke vanuit de perspectieven van de jongeren is geschreven. Daar vind ik het meeste avontuur in zitten. Misschien ook omdat ik mij het dichtste bij Merel en Martijn voel staan.

Onder welke categorie zou je de boeken rangschikken? Ik dacht aan Therapiethrillers.

Ik vind het lastig, ik vind het passen onder thrillers, avontuur, met een vleugje science fiction. Maar ik sta open voor andere ideeën.

Ik las al in een eerder interview dat je weer met een boek bezig bent? Weer over een onderwerp dat dicht bij je staat of dat je kent uit je praktijk?

Niet speciaal. Zoals ik er op dit moment in sta wordt het vooral een spannend verhaal. Maar ik ken mezelf, er zullen wel thema’s in komen die bij mij horen en die ik graag met andere wil delen.

Vragen: Conny Schelvis en Pieter Feller

Lees hier de recensie van Tagged