Igor Znidarsic een introverte einzelgänger

Igor Znidarsic (1957) is journalist, bladenmaker en schrijver van fictie. Hij werd geboren in Slovenië in voormalig Joegoslavië en kwam in 1968 op zijn elfde jaar met zijn ouders naar Nederland. Na het atheneum in Haarlem begon hij te schrijven, zowel fictie als non-fictie. De non-fictie werd al snel gepubliceerd in tijdschriften zoals Panorama, HP/De Tijd, Playboy, De Groene Amsterdammer, NRC Handelsblad, Aktueel en Management Team. De fictie verscheen in onder meer de literaire tijdschriften Tijdschrift en Lava. Hij werkte daarna voor verschillende (vak)bladen als journalist, eindredacteur en hoofdredacteur. Zo was hij tien jaar hoofdredacteur van een vaktijdschrift over eten en drinken. Daarnaast bleef hij fictie schrijven, wat in 2011 resulteerde in zijn debuutroman Diepgevroren makrelen, in 2014 gevolgd door De zevende zuster. In februari 2017 verscheen De blindganger, zijn eerste thriller.

Je hebt eerder semi-autobiografische romans geschreven, wat heeft je doen besluiten nu een thriller te schrijven?

Die twee romans waren boeken die ik scheef uit een soort innerlijke noodzaak. Ik wilde iets kwijt, had iets te zeggen. Daarna had ik niet meteen een derde boek in mijn hoofd dat er heel nodig uit moest. Maar ik vond het schrijven, het creëren van iets uit het niets, wel een heel bevredigende bezigheid. Dat heb ik trouwens altijd al gedaan – ik heb vroeger ook geschilderd en muziek gemaakt. Toen bedacht ik: laat ik nou eens niet een boek schrijven vanuit mezelf, laat ik het omdraaien en een boek schrijven vanuit het publiek, dus een boek dat mensen graag willen lezen. Als je dan kijkt wat het meest gelezen wordt, wat het populairste genre is, kom je bij crime terecht. Vandaar dus een thriller. Het leek me spannend om te kijken of ik in staat was zo’n boek te schrijven.

Welk proces is eraan voorafgegaan voordat je het plaatje compleet had om dit verhaal te kunnen schrijven?

Ik zag bij de Bruna in mijn wijk een Nederlandse thriller liggen met op de cover de vermelding ‘Al 100.000 exemplaren verkocht’. Ik dacht: dat moet ik hebben, dan weet ik wat zo’n beetje de bedoeling is. Ik heb het boek – mijn eerste thriller – gekocht en gelezen en ik was uitermate verbaasd. Ik wil niet arrogant overkomen, maar ik vond het heel slecht geschreven, het was helemaal niet spannend en het verhaal rammelde. Ik dacht: dit kan ik ook, alleen veel beter. Dus toen ben ik vol goede moed begonnen. Het motief en de dader had ik vrij snel. Dat de rechercheur een vrouw moest zijn wist ik ook meteen, geen idee waarom eigenlijk, het leek me gewoon interessanter. Het verhaal zat toen in grote lijnen al in mijn hoofd. Dan is het een kwestie van gaan zitten en typen, de verschillende scènes uitschrijven. Ik doe dat trouwens in de avonduren. Kwestie van geen tv kijken. Je mist niks, is mijn ervaring. Op af en toe een film of documentaire na is het verspilde tijd.

Zitten in deze thriller ook autobiografische elementen?

Ja, in die zin dat ik op de middelbare school enige tijd ben gepest door een paar jongens. Niet zo dramatisch als in De blindganger, het was bovendien alleen verbaal, maar ik heb er wel een tijdje tijd last van gehad en weet hoe het voelt. Daarnaast is de hoofdpersoon een introverte einzelgänger. Dat ben ik in de basis ook. En ik heb na de middelbare school ook een tijdje allerlei baantjes gehad, vaak ongeschoold werk. En er zit een scène in het boek over het verdelen van kleingeld tijdens een bedrijfstraining, dat heb ik bijna letterlijk zo meegemaakt. Dus ik heb wel hier en daar wat elementen geleend uit mijn eigen werkelijkheid.

Had je de plot al helemaal van tevoren in je hoofd of is deze tijdens het schrijven ontstaan? Kortom, heb je het boek helemaal gepland of schrijf je ook organisch?

Ik maak van tevoren wel een globaal schema, een raamwerk, met het tijdsverloop en een indeling in hoofdstukken en scènes, maar veel ontstaat toch organisch tijdens het schrijven. Er komen dan zoveel nieuwe ideeën op die ik gewoon niet kan laten liggen. Daardoor verandert het raamwerk voortdurend en moet ik het regelmatig aanpassen. Maar ik heb het wel nodig, om de grote lijn niet uit het oog te verliezen. Als je het vergelijkt met een beeldhouwer: ik hak niet het marmer weg om het beeld dat erin zit tevoorschijn te laten komen, ik ben meer een boetseerder: de vorm verandert tot het laatste moment. Het einde bijvoorbeeld bedacht ik pas in een vrij laat stadium.

In hoeverre fascineert het menselijk brein je? Huist er in ieder van ons een psychopaat?

Niets fascinerender dan de menselijke psyche. Ja, ik geloof dat iedereen, echt iedereen, tot de ergste gruwelijkheden in staat is, onder bepaalde condities, bijvoorbeeld na een traumatische jeugd of na een bepaalde hersenspoeling. Voorbeelden genoeg in de geschiedenis en om ons heen.

Heb je veel research moeten doen voor dit boek en zo ja, op welke wijze?

Ik heb een aantal boeken gelezen over psychopathie, een boek over DNA-onderzoek en een boek over een politieonderzoek, want het moet wel kloppen allemaal. En toevallig had ik vlak voor ik begon In Cold Blood van Truman Capote gelezen. Verder heb ik natuurlijk veel gegoogeld. Ik weet nu dat velen met bepaalde ‘foute’ genen, zeg maar met potentie tot psychopathie, worden geboren, maar met een stabiele jeugd worden ze geen psychopaat. Het gaat mis als het kind te maken krijgt met seksueel misbruik, mishandeling of andere trauma’s. Dan kan de psychopaat zich uiteindelijk wel manifesteren. Ook weet ik nu dat er veel meer psychopaten onder ons zijn dan we denken. Het zijn namelijk niet allemaal moordenaars en verkrachters of karikaturen zoals Hannibal Lecter. Ze runnen bijvoorbeeld bedrijven, of ze werken in de financiële wereld. Daar kunnen ze zich ook flink uitleven. Dat is wel gebleken de laatste jaren.

Sommige auteurs zijn van mening dat je zelf veel moet lezen om te kunnen schrijven. Hoe sta jij hierin? Lees je zelf veel en zo ja, wat lees je graag?

Je hebt leermeesters nodig, die je de basistechnieken laten zien. Ik denk dat je veel kunt opsteken door goeie boeken te lezen. Neem een Bonita Avenue, dat is één grote masterclass schrijven. Of Tommy Wieringa. Niet dat ik daar ooit maar in de buurt van zal komen, maar het is wel leerzaam. Momenteel ben ik alle romans van J.M. Coetzee aan het lezen, ik zit nu geloof ik bij boek acht. Die man schrijft zo ongelooflijk goed. Elke zin is raak, beeldend, vol zeggingskracht. Daar kan ik enorm van genieten.

Steeds meer auteurs kiezen voor een terugkerende protagonist(e). Heb jij met dit idee gespeeld? En zou Bianca een personage kunnen zijn dat wederom haar opwachting maakt in een eventueel volgend boek?

Het is de bedoeling dat het een trilogie wordt met telkens Bianca in de hoofdrol, en haar partner Joris.

Je hebt een tamelijk moeilijke achternaam. Heb je ooit overwogen om uit commerciële overwegingen een pseudoniem te nemen?

Wel overwogen, maar mijn uitgever vond het niet nodig. Ik ga ervan uit dat die er verstand van heeft.

Kunnen we in de toekomst meer thrillers van jou verwachten? Ben je misschien al bezig met een nieuw boek? Zo ja, zou je dan een tipje van de sluier op kunnen lichten?

Ik ben net begonnen aan deel twee van de trilogie. Het motief en de dader zijn er, het verhaal zit in grote lijnen in mijn hoofd, ik heb een opzet gemaakt en wat research gedaan. Nu is het een kwestie van gaan zitten en rammen op het toetsenbord. Als ik van het schrijven kon leven, lag er over drie maanden een nieuw boek. Maar ik doe dit naast een baan. Uitstelgedrag is mij daarom niet vreemd. Maar het tweede deel komt er, dat is zeker. Waar het over gaat, dat hou ik liever nog voor me. Ik kan alleen verklappen dat het weer gruwelijk wordt.

Vragen: Wendy Wenning en Pieter Feller

Lees hier de recensie van De blindganger