In het spoor van Jan van Eyck

De grote van Eyckatlas – Gunter Hauspie – Uitgeverij Lannoo – 195 blz.

Jan van Eyck (ca. 1390 – 1441) is zonder meer een van de grootste vijftiende-eeuwse kunstenaars. Door zijn zin voor detail, zijn ongeëvenaard observatievermogen en zijn perfecte beheersing van de olieverfschilderkunst bepaalde hij de koers van de westerse schilderkunst. Zijn bekendste werk is het Lam Gods dat sinds de zomer van 2020 terug te bezichtigen is in de Sint-Baafskathedraal in Gent na een jarenlange restauratie. Jan van Eyck vervolledigde dit veelluik na de plotse dood van zijn broer Hubert. Historicus en reisjournalist Gunter Hauspie reist in dit boek in het spoor van deze Vlaamse primitief naar de plekken die hem hebben gemaakt tot de inspirerende kunstenaar die hij was. Een verrassende reis.

Jan van Eyck is geboren in het huidige Belgisch-Limburg meer bepaald in Maaseik. Waar hij het schildersvak heeft geleerd is nog een van de vele onopgehelderde mysteries. Gezien de nabijheid van Luik zal de jonge schilder vermoedelijk daar ook verbleven hebben. Luikse historici menen elementen uit de Vurige Stede in zijn werken op te merken. De eerste vermelding van de naam van Jan van Eyck duikt in 1422 op in Den Haag in de rekeningen van de graaf van Holland, Jan van Beieren. Na diens dood trekt Jan van Eyck naar Vlaanderen waar hij in Rijsel wordt ingelijfd bij de hofhouding van de Bourgondische hertog Filips de Goede. De archieven in deze stad bevatten verwijzingen naar een van de andere grote mysteries rond Jan van Eyck. Hij volbracht namelijk een ‘verre geheime reis’ in opdracht van de hertog. Was het naar Jeruzalem om een kruistocht voor te bereiden? Enkele afbeeldingen van Jeruzalem in enkele werken voeden in ieder geval de hypothese dat hij de Heilige Stad zelf heeft gezien. Dat Jan van Eyck in hoog aanzien stond bij de hertog blijkt uit het feit dat de schilder behoorde tot de delegatie die naar Portugal werd gestuurd om te onderhandelen over een huwelijk van de hertog met Isabella, de dochter van de koning. Jan van Eyck stuurt twee schilderijen van Isabella naar zijn broodheer en de vrouw valt in de smaak. De afvaardiging keert met Isabella terug. De huwelijksinzegening vindt onmiddellijk na aankomst plaats in Sluis. Na de voltooiing van het Lam Gods zal de schilder zich gedurende de laatste negen jaar van zijn leven vestigen in Brugge waar hij in 1441 overlijdt.  Zijn graf is verloren gegaan.

Net als in de andere delen van de reeks over Bruegel en Rubens hanteert de auteur hier ook zijn aangename aanpak. Het boek is in feite een biografie maar met als leidraad de plaatsen die een rol speelden in het leven en het werk van van Eyck. Op kaartjes zijn wandelingen of tochten uitgestippeld langs gebouwen of andere bezienswaardigheden met al dan niet een link naar van Eyck of zijn tijd. In tussenstukjes gaat de aandacht uit naar onder meer een aantal werken van de schilder of van tijdgenoten met telkens een korte bespreking. Het geheel is zeer goed onderbouwd. Het boek met leeslint is overvloedig en prachtig geïllustreerd met kleurenafbeeldingen. Een register met persoons- en plaatsnamen sluit het boek af.

Deze atlas vormt een motivatie om de wandelschoenen aan te trekken en het spoor van deze bijzondere kunstenaar te volgen.

 Kris Muylle

 

Comments are closed.