Instorting van huis en familie

Houtrot – Rinske Hillen – Querido – 255 blz.

Er zijn nogal wat literatuurcritici die de neiging hebben romans in te delen in genres. Laten we eens kijken wat dat voor Houtrot oplevert. Zou Hillen ons een (homely) gothic novel hebben gepresenteerd? Er zijn aanwijzingen voor. De auteur zou gekeken kunnen hebben naar The Fall of the House of Usher van Edgar Allen Poe. Of naar The House of the Seven Gables van Nathaniel Hawthorne. Misschien moeten we dichter bij huis en heden blijven en heeft zij gekeken naar werken van Hella Haasse (De verborgen bron), Helga Ruebsamen (‘Pension Rida’ uit De dansende kater en ‘De Panter van Piet’ uit Op Scheveningen) en Renate Dorrestein (Ontaarde moeders en Een hart van steen) met de gothic elementen: het vreemde, vervallen of ingestorte huis, de ‘aangetaste’ personen, het familiegeheim, het ‘spoken’. Ze komen ook allemaal voor in dit boeiende boek van Hillen. Bij haar is het huis eigenlijk de hoofdpersoon. Het is geïnspireerd op een werkelijk bestaand pand: het Huis met de Ketting, Keizersgracht 268 in Amsterdam. In het openingshoofdstuk staat Bram te graven in zijn achtertuin. Daar zijn ook zijn voorouders begraven met ieder hun eigen boom erboven. Als Amber is thuisgekomen vraagt zij haar vader dan ook: “Wie ben jij daar aan het opgraven?”

We kunnen bij Houtrot ook denken aan een psychologische roman, een familiedrama, waarvan er veel literaire voorbeelden in omloop zijn. De gebeurtenissen met en verhoudingen tussen de familieleden zijn inderdaad dramatisch. Bram Wenksterman, natuurfilosoof met deterministische trekjes, is de laatste mannelijke telg van de familie. Hij is getrouwd met Veerle, maar die heeft hij ‘verbannen’ naar een psychiatrische inrichting. Het zal daardoor moeilijk worden geld voor de restauratie van het huis van zijn schoonvader los te peuteren, te meer omdat hij ook nog eens een nieuwe relatie is aangegaan met Ella, de jongere nicht van Veerle. Toch is schoonvader bereid bij te dragen, echter onder de voorwaarde (die Bram weigert) dat het geheim van wat er met de tweelingbroer van Amber gebeurd is, openbaar wordt gemaakt. Amber is de dochter van Bram die beslist niet van grote stabiliteit beschuldigd kan worden. Zij stopt met de studie filosofie en keert uit Cambridge terug naar het ouderlijk huis. Ook verbreekt zij de relatie met haar vriend Johnno. Amber kan het goed vinden met Ella, van wie zij pianoles krijgt en met wie ze samen zingt. Ze wilde vroeger eigenlijk zangeres worden. Als enige houdt zij contact met haar moeder. Vroeger, in 1772, was er ook nog de betovergrootmoeder van Bram die zich in het huis verhing toen ze had gehoord dat haar man bij een brand in de schouwburg om het leven was gekomen. Aan haar worden de spookachtige geluiden die voorbijgangers horen, toegeschreven. Drama genoeg dus!

Of hebben we met een (literaire) thriller te maken? Feit is, dat we Houtrot een spannend boek mogen noemen. Het huis verkeert in een dusdanige toestand, dat we met spanning afwachten, niet of, maar wanneer het zal instorten. “De kozijnen hingen erbij als aan een waslijn: hoger van opzij dan in het midden.” Waarom is Bram een diep gat in de tuin aan het graven? Moet de terugkomst van Amber toegeschreven worden aan stoppen met de studie of is er iets anders aan de hand? En dan het grote geheim… is er misdaad in het spel? Er is een duidelijke spanningsboog. De ontlading vindt plaats op het feest ter gelegenheid van de vijfenvijftigste verjaardag van Bram.

“Rinske Hillen wint de ANV Debutantenprijs 2018” kopte de media. Dat is volkomen terecht, want ze heeft de drie genres op een meesterlijke manier samengebracht. Dat is niet alleen de reden om dit een bijna perfecte roman te noemen. Hillen weet haar personages, door ze zowel fysiek als innerlijk nauwkeurig te observeren, een ruime diepgang te verlenen. De enigszins slappe Bram staat tegenover de sterkere hem omringende vrouwen. Amber zoekt steun, die ze bij haar vader niet vindt, maar wel bij Ella. Veerle is waarschijnlijk niet zo gestoord als het lijkt. Zij wil het liefst weer thuiskomen (wat ook gebeurt), maar draag het grote geheim met zich mee. We leren de personen kennen vanuit hun eigen (dus wisselend) perspectief. Frappant zijn de tegenstrijdigheden in hun denken en uitlatingen. Een aantal malen maakt de auteur hierbij gebruik van ter zake doende flash backs, die nergens de opbouw van het verhaal verstoren, maar boek spannend houden en de lezer nieuwsgierig maken. Knap weet Hillen bij een zwaar thema, humor in te weven die het boek ook iets luchtiger maakt. Ook haar taalgebruik sluit daarop aan. Ze gebruikt meermalen prachtige metaforen: “Even had Amber niks liever gewild dan in zijn armen neerdalen. Neerdalen, dat was het woord. Alsof zij wegwaaiend tentdoek was en hij de haringen die haar vasthielden. “ En over Ambers relatie met Johnno: “Zij had altijd het idee dat hij een vierkante bril op de ronde werkelijkheid zette – en dat leverde dode hoeken op.”
De titel slaat natuurlijk op de problemen met de houten palen die de fundering vormen van het huis. [Wilt u de werkelijke geschiedenis van dit huis weten, bezoek dan deze link. .
Maar ook op de fundering van de familieverhoudingen, die vanaf het begin ‘verrot’ zijn door het zorgvuldig bewaarde geheim. Eenmaal begonnen kun je Houtrot niet meer wegleggen! Laat het winnen van de prijs een stimulans zijn voor Rinske Hillen om op deze voet (en misschien nog beter) door te gaan.

Kees de Kievid

Andere recensies

Ferdinand Verbiest en de ontdekking van China – Veerle De Vos – Pelckmans – 341 blz. Ferdinand Verbiest (1623 – 1688) behoort zonder twijfel tot een van de meest onderschatte Vlamingen of Belgen. Gedreven door een niet te temmen bekeringsdrang en werkijver slaagde deze...
Lees verder Categorie: Biografie & Autobiografie, Geschiedenis, Non-fictie
| Reageer!
Net als ik – Muzoon Almellehan – Vertaling: Merel Leene – Kluitman – 240 blz. Dit is echt weer zo’n young adult boek waarvan ik hoop dat heel veel jeugd vanaf een jaar of 13 het gaat lezen maar zeker ook hun ouders. Ik...
Lees verder Categorie: Young Adult
| Reageer!
De pianostemmer – Daniel Mason – Vertaling: Lilian Schreuder – Hollands Diep – 397 blz. Het is eind negentiende eeuw. In Birma werkt een arts voor het Britse leger, Anthony Carroll, die er bijzondere methoden op na houdt om de vrede te bewaren. Zo...
Lees verder Categorie: Roman
| Reageer!