Interview met uitgever en schrijver Theo van Rijn

Theo van Rijn werd op 24 december 1956 geboren in Leidschendam. Hij is de achtste van negen kinderen. Al van jongs af aan bleek hij te lijden aan een totaal gebrek aan respect voor autoriteit.
‘Respect moet je verdienen door je gedrag en niet door de maatschappelijke positie die je bekleedt,’ was de vroegrijpe uitspraak die al op dertienjarige leeftijd uit zijn mond kon worden opgetekend. Die instelling zorgde ook voor een kortstondige carrière in het dagonderwijs. Toen hij vijftien jaar oud was, kwam deze tot een vroegtijdig einde. Zijn loopbaan in het avondonderwijs was ruimschoots succesvoller en reikte uiteindelijk tot de studie Nederlands Recht aan de Rijksuniversiteit in Leiden.
Schrijven deed hij jarenlang alleen als het strikt noodzakelijk was. Dat varieerde van boodschappenlijstjes tot bezwaarschriften. Een tijdlang was hij politiek actief voor de SP en bemande het Leidschendamse juridische spreekuur van die partij. Ook zat hij na de verkiezingen van 1994 enige tijd in de gemeenteraad van zijn woonplaats. Het duurde tot 2008 voordat het schrijven hem echt in zijn greep kreeg. Na zijn debuut met een verhaal in ‘Mooie kerst achter de duinen’ had Theo de smaak te pakken. Hij organiseerde verhalenwedstrijden en gaf de boeken in eigen beheer uit.
Daarnaast schreef hij gestaag door aan een eigen repertoire met korte, humoristische verhalen. Dat resulteerde in een tweetal bundels: Alle dagen zijn hetzelfde… behalve vandaag (2010) en Vissen zonder aas (2011). Theo is columnist bij volnieuws, recenseerde met enige regelmaat voor toneelblog.nl en is freelancer voor Noordwijk Exclusief. Daarnaast is hij eigenaar van uitgeverij LetterRijn.

Ik las dat je al lang de wens koesterde om een uitgeverij te beginnen. Heeft de dood van je broer Adriaan het laatste zetje gegeven om je droom waar te maken?

In het 2009 gaf ik een eerste verhalenbundel in eigen beheer uit. Dat was het logische vervolg op een door mij uitgeschreven verhalenwedstrijd. Vanaf dat moment doe ik dat jaarlijks. Zo zal er in november in dat kader een vierde bundel verschijnen. Daarnaast schrijf en publiceer ik zelf ook en raakte langzaam minder tevreden met mijn eigen uitgever. Toen Adriaan na het trieste bericht over zijn naderende overlijden met mij over een laatste bundel sprak, ging zijn voorkeur in eerste instantie naar een van zijn oude uitgevers uit. Hij wilde het contract op mijn naam laten stellen zodat ik met de royalty’s mijn, zoals hij het noemde, ‘projectjes’ kon bekostigen. Het gebrek aan slagvaardigheid van de betreffende uitgever deed mij besluiten om de bundel zelf uit te geven en daarmee was LetterRijn geboren.

Wat heb je hiervoor zoal gedaan?

Dat is zeker op privégebied te veel om op te noemen. Ik ben altijd erg actief geweest. Zo gaf ik training aan verschillende voetbalteams, stond ik mede aan de wieg van een openluchtpopfestival, was ik voorzitter van een jongerencentrum, had enige tijd zitting in de gemeenteraad van mijn woonplaats Leidschendam en studeerde ik in de avonduren Nederlands Recht. Beroepsmatig werk ik, heel erg trouw, al 35 jaar voor dezelfde werkgever in de ICT. Soms als projectmanager en momenteel als procescoördinator.

Het zijn moeilijke tijden door de economische crisis en door een crisis in het boekenvak. Uitgeverijen vallen om. Wat gaan jullie doen om het hoofd boven water te houden?

We hebben onze eigen manier voor het beoordelen van manuscripten. Daarin werken we met een lezerspanel, zodat we een goed idee van de mogelijkheden en de doelgroep krijgen. Belangrijk voor mij is, dat het geen heilig moeten is om veel geld te verdienen. Ik heb een fulltime baan en er zijn momenteel een aantal mensen onbezoldigd werkzaam voor LetterRijn. Daarmee denk ik vooralsnog zonder al te grote risico’s in het vak werkzaam te kunnen zijn.

Op welk genres gaat uitgeverij LetterRijn zich voornamelijk richten?

Zo kort na de start van de uitgeverij ligt dat nog niet vast. De ‘erfenis’ van mijn broer indachtig heb ik al wel besloten dat er een ‘Haags’ fonds bij LetterRijn hoort. Dat fonds is dus regionaal gebonden en niet gevuld met een specifiek genre. Vanuit het Haagse verwacht ik e.e.a. aan poëzie en dat zal op termijn ook zeker een van de fondsen zijn. Omdat ik ook mezelf ga uitgeven, zal er bovendien plaats zijn voor verhalenbundels. Verder zijn we voorzichtig begonnen met een eerste thriller, die naar verwachting in maart 2013 zal worden gepresenteerd.

Wilde je als kind als iets met boeken gaan doen? Zo nee, wat wilde je dan worden?

Ik had een oom die op de wilde vaart zat. Ergens aanmonsteren op een schip en van haven naar haven zonder een vooraf bekende route te volgen. Dat sprak me aan en daarom wilde ik graag stuurman worden. Ik heb het echter nooit tot de zeevaartschool gehaald. Doordat ik niet deugde voor het dagonderwijs, zat mijn schoolcarrière er op mijn vijftiende al op.

Las je als kind veel en wat was je favoriete boek?

Als kind verslond ik boeken. Aan het begin van de woensdagmiddag ging ik naar de bibliotheek en aan het eind van de middag ruilde ik de eerder die middag uitgelezen boeken weer om. ‘De scheepsjongens van Bontekoe’ van Johan Fabricius was mijn uitgesproken favoriet. Dat kan ook geen verrassing zijn gezien mijn voorkeur voor een bestaan als zeeman.

Interesse in boeken begint altijd in de jeugd. Wat moeten ouders en onderwijzers doen om kinderen aan het lezen te krijgen en te houden?

Voorlezen! Veel voorlezen! Mits je daar natuurlijk de stem voor hebt. Als achtste uit een gezin met negen kinderen, heb ik dat eerlijk gezegd zelf niet mogen ervaren.

Werd er bij jullie thuis veel gelezen?

Mijn moeder zat ’s avonds altijd breiend te lezen en dat heeft me absoluut op het goede spoor gezet. Het was in de hectiek van het grote gezin ook de ideale manier om even aan het drukke gezinsleven te ontsnappen.

Is er nog een toekomst voor literaire boeken nu thrillers en erotische boeken de bestsellerslijsten overheersen?

Natuurlijk is die toekomst er! Net als in de muziek tref je ook in de boekenmarkt hypes aan. LetterRijn gaat de literatuur niet uit de weg. Dat mag blijken uit het voornemen om ook poëzie uit te gaan geven. Daabij wil ik een heleboel nieuw uit te brengen boeken kwijt aan zoveel mogelijk lezers.

Wil je jouw favoriete top vijf boeken/schrijvers noemen?

1.Oude schuld – John Matthews
2.De scheepsjongens van Bontekoe – Johan Fabricius
3.Terug naar Atlantis – Hubert Lampo
4.De trein der traagheid – Johan Daisne
5.Verdwenen maar niet vergeten – Philip Margolin