“Menthol was een fantastische en inspirerende ondernemer”

Frank Krake is ondernemer en schrijver van twee boeken, De rampenondernemer en Menthol. Na zijn studie (HEAO-CE) is hij in 1989 inkoper geworden bij Wehkamp in Zwolle. In 1994 werd hij commercieel directeur bij Unimeta BV, een fabrikant van tuinmeubilair met ruim driehonderd werknemers aan de rand van het centrum van Enschede. Daar werkt hij zich op tot directeur/eigenaar, maar dat gaat niet zonder slag of stoot. Vele rampen worden overleefd; van vuurwerkramp tot SARS en van 9/11 tot het faillissement van een toeleverancier.
Als Unimeta in 2005 zelf failliet gaat, zit hij zonder werk of uitkering thuis. Maar Krake recht zijn rug en start een bedrijf in tuinmeubelen, Bukatchi BV. Dit bedrijf bouwt hij uit van vier naar bijna twintig medewerkers en een omzet van meer dan 10 miljoen euro. Hij verkoopt het bedrijf in 2012.

In de tussenliggende jaren rondt hij zijn parttime studie Master of Marketing Strategy aan de Rijks Universiteit Groningen met een wetenschappelijke publicatie af. In 2005 verschijnt zijn artikel in het vooraanstaande Amerikaanse wetenschappelijke tijdschrift Journal of Product & Brand Management, waarvoor hij een Award voor het beste artikel van dat jaar ontvangt. De laatste twaalf jaar uit het ondernemersleven van Frank Krake zijn het best te omschrijven als een achtbaan. Na de verkoop in 2012 van zijn bedrijf Bukatchi, is Krake begonnen met het schrijven van een boek over het enerverende traject dat hij in die twaalf jaar heeft afgelegd en het geven van presentaties en lezingen over de vele facetten van het ondernemerschap.

Hoe ben je Joseph Sylvester en Anna “Roosje” Borchert op het spoor gekomen?

Mijn opa woonde in Hengelo en was metaalsorteerder van beroep. Toen ik als klein kind bij mijn grootouders logeerde, ging het vaak over Roosje, de vrouw van Menthol. Opa was inmiddels gepensioneerd, maar had als hobby stapels oud metaal achter het huis liggen. En hij handelde ook in vodden, oud papier en konijnenvellen. Aan de keukentafel ging het er dan over dat opa vroeger die spullen aan Menthol had verkocht, de man van Roosje en de eerste ‘neger’ buiten de Randstad. Dat vond ik super spannend. Ik had nog nooit een zwarte man gezien.

Waarom had je als ondernemer zin om dit boek te gaan schrijven?

Er is meer in de wereld dan ondernemen alleen. Na mijn eerste boek De Rampondernemer, kreeg ik de smaak te pakken, ik heb er echt ontzettend veel plezier in. Dat is de basisvoorwaarde natuurlijk. Het auteurschap verruimt je blik en geest en geld speelt even niet de rol, zoals het dat doet in de ondernemerswereld. Maar ik kan niet zeven dagen per week schrijven, dan vervreemd je van de werkelijke wereld. Juist de mix is zo mooi. Paar dagen achter de computer zitten tikken, onderzoek doen of helemaal opgaan in een verhaal. Dan heb ik de volgende dag enorm veel energie om mijn zakelijke uitdagingen weer aan te gaan.
Daarnaast schuilt er in de hoofdpersoon Menthol een fantastische en inspirerende ondernemer. Zo had niemand in zijn omgeving er nog tegen aan gekeken. Hoe verder ik mij verdiepte in zijn levenswandel, hoe meer ik gefascineerd raakte door zijn improvisatievermogen, optimisme, creativiteit en ondernemersgeest. Hij bedreef al marketing in de jaren 20 van de vorige eeuw, voordat het woord marketing was uitgevonden.

Je noemt een aantal mensen ‘onderzoekers van het eerste uur’. Gaf jij hen de opdracht of waren ze al bezig met onderzoek naar Joseph Sylvester?

Zeven jaar geleden is het plakboek van het echtpaar Sylvester, Roosje en Menthol, teruggevonden bij een caféhouder op zolder. Daar is toen onderzoek naar gedaan en o.a. een documentaire over gemaakt voor de regionale omroep. Maar die riep bij mij en heel veel andere mensen meer vragen op dan dat hij antwoorden gaf. Wel was dat eerste onderzoeksmateriaal essentieel voor de reconstructie van het hele verhaal. Het bespaarde mij ook enorm veel tijd, want ik kon met die basis verder zoeken, spitten en puzzelen. Het was het fundament voor mijn verdere onderzoek. Voor het vertrouwen dat ik van die mensen kreeg, ben ik ze bijzonder erkentelijk. Ik ben verder geheel mijn eigen weg gegaan en heb me door niets en niemand laten tegenhouden bij de opzet en uitvoering van mijn verdere onderzoek.

Ook het NIOD heeft speurwerk verricht. Hoe kwam dat tot stand en wat brachten ze boven water?

Het bleek dat Joseph Sylvester, zoals de echte naam van Menthol luidde, door de Duitsers was opgepakt en naar interneringskamp Schoorl was afgevoerd. Niet gearresteerd vanwege zijn huidskleur, maar omdat hij als Saint Luciaan (een Britse kolonie destijds) een Brits paspoort had. Het NIOD heeft in de persoon van Hubert Berkhout enorm veel documenten over die periode op tafel gekregen. Daarmee kon ik het hele verhaal goed reconstrueren. Heel bijzonder was daarbij het feit dat Menthol na twee weken al werd vrijgelaten. De Duitsers wisten niet wat ze met zo’n vreemde snoeshaan aan moesten. Hij leek bovendien ongevaarlijk en mocht gaan. Ook zijn ontslagdocumenten heb ik boven water kunnen krijgen.
Maar het meest speciale moment kwam wel toen ik foto’s ontdekte van Menthol in het kamp Schoorl. Genomen door iemand uit de omgeving van Camperduin, die toestemming kreeg in het kamp te fotograferen. We zien hem daarop handelen met Duitse soldaten en ginnegappen. Precies dus zoals Menthol bekend stond.

Hoe lang ben je al met al met het Menthol bezig geweest?

Anderhalf jaar in totaal. Het eerste half jaar alleen maar onderzoeken, lezen, speuren, ooggetuigen interviewen etc. Daarna ben ik begonnen met het schrijven van de eerste hoofdstukken en tot het allerlaatste moment heb ik nog nieuwe informatie in het boek kunnen verwerken. Toen was het manuscript in feite al af. De beeldredactie heb ik ook zelf gedaan. Dat was de laatste slag. Die nam door de enorme hoeveelheid materiaal bijna een maand in beslag. De keuze wat wel en wat niet te gebruiken en waar het dan in het boek te plaatsen, was een hele uitdaging. Ik wilde synergie creëren tussen tekst en beeldmateriaal.

Ben je naar Australië afgereisd om Roosjes nicht te interviewen? Hoe ging dat?

Ik heb enorm veel geluk gehad dat Elly, de nicht van Roosje nog in leven en zo scherp van geest is dat ze zich nog heel erg veel weet te herinneren. Ze is inmiddels bijna 92 jaar en heeft het echtpaar vanaf het huwelijk in 1928 tot net voor Menthols dood in 1955 van nabij meegemaakt. Toen is ze geëmigreerd naar Australië, waar ze nu nog woont. Ik heb alles per mail met haar gecommuniceerd. Elly heeft hoofdstuk voor hoofdstuk doorgelezen en gecorrigeerd en aangevuld, daar waar ze dat nodig vond. Ze typte dat alles op haar i-pad. Daarom vond ik het ook fantastisch om het boek aan haar te kunnen opdragen. En Elly waardeerde dat enorm, zo weet ik inmiddels via een videoboodschap van haar..

Heb je de kosten voor het boek zelf betaald?

Ja, ik heb het hele onderzoek uit eigen zak gefinancierd, en omdat ik het in eigen beheer wilde uitgegeven, heb ik speciaal voor dit boek Uitgeverij Achtbaan opgericht. Mijn ambitie was dat niemand aan het boek zou kunnen zien dat het in eigen beheer is uitgegeven. Als je de recensies en reacties in bijvoorbeeld DWDD mag geloven, is dat fantastisch gelukt. Daarvoor heb ik wel één van de beste redacteuren in boekenland gecontracteerd; Enno de Witt en heb ik een topvormgever in de arm genomen; Paul Scheurink. Zo heb ik de hele totstandkoming van het boek zelf gefinancierd en ook de hele promotiecampagne er om heen. Dan laat je zien dat je echt gelooft in je eigen werk en dat wordt ook gewaardeerd door de media, de boekhandelaren en de mensen waar het uiteindelijk allemaal om draait; de lezers.

Heb je geprobeerd om een reguliere uitgeverij te vinden die het boek wilde uitgeven? Wat waren de reacties?

Ja, maar iedere uitgever wilde er een andere draai aangeven. Van de één moest het een compleet fictie verhaal worden en moesten de afbeeldingen en documenten er uit. Een andere uitgever zei dat er een hele verhandeling over het Amerika van de jaren twintig in moest worden opgenomen. Ze zeiden allemaal iets anders. Ik geloofde in het boek zoals het er nu ligt. Dat was het beeld van Menthol zoals ik dat na anderhalf jaar intensief er mee bezig te zijn geweest, op mijn netvlies had staan. Ik ben enorm blij dat ik daar aan heb vastgehouden. Er ligt nu iets waar ik zelf 100% achter sta en trots op ben. Sterker nog, ik denk dat Roosje en Menthol er ook trots op zouden zijn geweest.

Je schreef eerst De Rampondernemer en nu Menthol. Heb je plannen voor nog meer boeken?

Zeker, maar niet voor één boek, ik heb ideeën voor wel vier nieuwe boeken. Maar eerst maar eens alle aandacht aan Menthol geven. Als je alleen schrijver van een boek bent, ben je klaar als je het manuscript hebt ingeleverd en kun je aan je volgende boek beginnen. Misschien wat promotiewerk er om heen, maar verder kun je schrijven. Ik heb het voorrecht alles zelf te mogen en kunnen doen. Een tour door Nederland, interviews en optredens. Dat maakt het hele plaatje rondom Menthol echt compleet en verrijkt mijn eigen bagage. Heerlijk!

Vragen: Pieter Feller