Mooie, gevoelige gedichten

Hondsdagen – Cilja Zuyderwyk – Eigen beheer – 88 blz.

Cilja Zuyderwyk is geen onbekende op Boekenbijlage. Eind vorig jaar verscheen er een bespreking van haar derde roman Lieve vogel. Dit is haar vierde dichtbundel; de eerste twee schreef ze samen met haar man, Jan Doornbos en de derde, Exotische verblijf, door haar alleen, verscheen in 2011. Zuyderwyk heeft in de tussentijd niet stilgezeten, maar twintig gedichten in diverse tijdschriften en verzamelbundels gepubliceerd. Die zijn ook in deze bundel opgenomen.

De titel Hondsdagen kunnen we relateren aan het sterrenbeeld Grote Hond, waarvan de ster Sirius in een bepaalde periode samen met de zon opkomt. Die periode van ongeveer 20 juli tot 20 augustus staat bekend om het mooie warme zomerdagen, waarvan de auteur op de cover stelt dat die een rol in haar gedichten hebben. De hond vervult in het werk een bijrol. Toch prijkt op de omslag de kop van een hond, zij het met een wat treurige uitstraling.

Het is dan ook niet altijd koek en ei tijdens die mooie dagen. Er zijn ook minder plezierige zaken met de hondsdagen verbonden: veel muggen in die tijd en vroeger muilkorfde met in die periode vaak de honden wegens angst voor hondsdolheid.

Naast de beschrijvingen van “lome zomerdagen” komen we dus ook minder prettige gebeurtenissen of situaties tegen: “Ouderdom komt nooit zonder gebrek…”  of “Nooit was ik dieper bedroefd”. Maar telkens is er ook hoop, verwachting of troost. Een mooi voorbeeld is het volgende gedicht:

“Blijf even mijn lief, de kat is gestorven,

ons aaibare stukje geluk.

 Het hield ons in stand, gaf een zekere zin

Aan ons dagelijks bestaan. Nu is het

Gedaan met de kooswoordjes, strelingen.

 Wij samen, dicht bij elkaar op de bank,

Keer op keer glimlachjes toveren.

Ze is zonder miauwen gegaan.

 Haar pootjes stijf, maar gestut door de wortels

Van onze eeuwenoude kastanje.”

Toegankelijk zijn de gedichten van de auteur zeker, hoewel niet allemaal zo goed als in dit voorbeeld. Een gedicht lees je ook niet maar één keer. Je ‘bestudeert’ het en komt tot de ontdekking dat er meer speelt dan alleen de woorden van het beschrevene.

Van een echte coherente thematiek is geen sprake. Zuyderwyk verdicht de emoties van het moment. Veel voorkomend is de delicaat beschreven natuur, zowel in alledaagse zaken, zoals het weer als ook de liefdevolle tekening van dieren. Familiezaken komen ook geregeld voor. De moeder speelt diverse malen een rol. Humor, ironie en soms zelfs een vleugje sarcasme, zijn voor de auteur zaken op haar doel naderbij te brengen. Is de “hij” in ‘Hollandse nieuwe’ de man of de vis?  “Zo smaakt de hemel…” zegt de ik-persoon na een kus en het eten van een haring. Prachtig is het slot van het gedicht ‘Mijn opa was geen schijterd’: “Hete bliksem, zei hij nog en stierf een heldendood”.

Alle achtenzeventig gedichten in de bundel kunnen bestempeld worden als vrije verzen, zoals de techniek van de dichtkunst (poëtiek) ons leert. Er is geen regelmatige strofenbouw of lengte van de verzen. Ook ontbreekt een maatsysteem of rijm. Maar juist deze techniek van het vrije vers is de kracht van Cilja Zuyderwyk, van wie ik hoop dat er nog meer bundels het licht zullen zien.

Kees de Kievid