Multatuli werd aanbeden door mannen en vrouwen

Horror Vacui – Simon Blaas – Centrum Beeldende Kunst Zeeland – 61 blz.

In de Slibreeks, een serie boekjes waarin dieper wordt ingegaan op een bepaald aspect van een schrijver, is Horror Vacui verschenen van Simon Blaas. Blaas(1976) is literatuurwetenschapper en hij heeft uitgeplozen hoe Multatuli(Eduard Douwes Dekker) zich voelde en wat hij deed in de tijd dat hij zijn spreekbeurten hield in Middelburg tegen het eind van de negentiende eeuw. De spreekbeurten waren een onderdeel van vier voordrachtentournees die hij ondernam in de jaren 1878-1881 door heel Nederland. Hij deed dit min of meer tegen zijn zin, om de eenvoudige reden dat hij geld nodig had om zijn financiële problemen op te lossen.

De Middelburgse lezingen werden bezocht door notabelen als Floor Wibaut en de zussen Mathilde en Marie Berdenis van Berlekom. Voor de Middelburghse Courant deed H.L.F Pisuisse verslag van de spreekbeurten, zonder ze overigens samen te vatten. Dit was volgens hem niet te doen en Dekker wilde dat ook niet, omdat dit eventuele bezoekers in andere steden zou kunnen weerhouden te komen, omdat ze de inhoud dan al kenden. Pisuisse was een belangrijke bron voor Simon Blaas.

De jonge zussen Mathilde en Marie Berdenis van Berlekom adoreerden Dekker. Marie reisde zelfs naar het Duitse Nieder-Ingelheim, waar Dekker woonde, om de veel oudere schrijver te bezoeken. Ze bleef er een nacht slapen en die nacht bleef niet zonder gevolgen, want ondanks het feit dat Dekker zwaar astmatisch was en snel buiten adem was, had hij lucht genoeg om de liefde met haar te bedrijven. Na deze nacht schreven ze elkaar hartstochtelijke liefdesbrieven, waarvan er enkele integraal zijn afgedrukt in het boek.
Wat betekent Horror Vacui? Multatuli noemt het in zijn idee 144: ‘Er bestaat aantrekkelykheid in dwaling, en in ons gemoed iets wat we noemen kunnen: horro vacui.’

In de filosofie staat de uitdrukking voor de onzekerheid van de mens, die niet kan leven met twijfel en onbeantwoorde vragen.
Hij dacht en schreef dat ook aan zijn vrouw Mimi, dat de tournees hem helemaal uit de financiële problemen zouden helpen, maar dat bleek een misrekening te zijn.
Voor mensen die geïnteresseerd zijn in dit deel het leven van een van onze grootste schrijvers en denkers, is dit boekje een interessante inkijk in het gedrag van Dekker tijdens deze tournees.

Pieter Feller

Als u dit boekje wilt aanschaffen, dan kan dat in de erkende boekhandel of via de site www.cbkzeeland.nl

Comments are closed.