“Om eerlijk te zijn denk ik niet dat Kluitman in deze vorm nog eens 150 jaar zal bestaan”

Piero Stanco, huidig directeur van Uitgeverij Kluitman, kwam er in 1985 bij toeval terecht. Hij begon als directie-assistent en heeft de uitgeverij met alle werknemers met vallen en opstaan laten groeien. Naast directeur is Stanco zelf ook auteur. Hij schreef onder andere drie boeken in de Kameleon-reeks en publiceerde onder het pseudoniem John van Aalst een drietal andere kinderboeken.
Uitgeverij Kluitman is voor velen een begrip. Gesticht in Alkmaar in 1864 door Pieter Kluitman Senior groeide de uitgeverij uit tot een van de bekendste Nederlandse uitgeverijen aller tijden. Dit jaar viert Kluitman haar 150ste verjaardag. Nog eens 150 jaar erbij lijkt lastig te worden. Stanco: “Ik denk dat 50 jaar in deze vorm al een moeizaam verhaal wordt.”

TOEKOMSTPERSPECTIEF
“Als we willen blijven bestaan zal het uiteindelijk in een andere vorm moeten zijn. Misschien gaan we wel alleen maar eBooks uitgeven, dat hangt ook af van de ontwikkelingen in de markt. Ik denk dat uitgeverijen het sowieso moeilijk gaan krijgen. Het is nu al goed betaalbaar om een druk te laten maken van een boek van maar 1000 stuks of minder. Uiteindelijk zal een aantal auteurs dit zelf gaan doen, zonder dat er een uitgeverij meer aan te pas komt. Maar we zijn er niet voor niets, we doen zoveel meer dan alleen uitgeven. We corrigeren, screenen, beoordelen, overleggen en nog meer. Je krijgt het als auteur zelf niet snel goed, tenzij je de steun van een uitgeverij hebt.

Daarom zijn uitgeverijen absoluut noodzakelijk en willen we in de toekomst zeker blijven vernieuwen. Bij geleidelijke veranderingen zal de identiteit van de uitgeverij hetzelfde blijven en dat proberen we vast te houden. Je moet niet alles in één jaar overhoop gooien, dat gaat mis. Het tempo waarin er wordt veranderd ligt overigens een stuk hoger dan 30 jaar terug. Dit komt ook doordat de oppervlakkigheid toeneemt. Je moet sneller uitgeven en je sneller aanpassen, omdat mensen steeds meer willen. Aan het einde van het productieproces is het wel opmerkelijk om te zien dat het uitgegeven boek toch een echt Kluitman-boek is geworden.”

SUCCES
“De rode lijn in de uitgave van Kluitman is toch wel het leesplezier van kinderen. Wij hechten ontzettend veel waarde aan hoe zij boeken ervaren en aan de boodschap die wij meegeven. Speciale formules voor succes zijn er niet, we hebben een passie voor wat we doen en we doen dat met zorg. Allereerst kijken we naar de teksten die wij krijgen aangeleverd. Spreekt het ons aan, vinden wij het leuk? Dit zijn de belangrijkste factoren, want als het ons niet aanspreekt geven we het niet uit. Datzelfde geldt voor de illustraties. Die zijn van groot belang, want zij zorgen ervoor dat een kind een boek oppakt en het ook echt leest.

Boeken als de Hongerspelen (The Hunger Games, Suzanne Collins, red.) geven wij niet uit. Er zijn bepaalde delen in het boek waarin te veel geweld voorkomt, dat vinden wij niet verantwoord om uit te geven. Dit is commercieel een verkeerde beslissing geweest van ons, want die boekenreeks verkoopt heel goed. Achteraf gezien hadden we het misschien toch anders gedaan en het wel uitgegeven. Dat komt omdat we dan meer hadden beseft dat het plot van het boek een voortzetting is van het soort spellen dat je op televisie ziet.”

BELANG
“Boeken die echt bij de uitgeverij horen zijn natuurlijk de Kameleon-reeks en Kippenvel. De afgelopen jaren zijn populaire titels Heksje Lilly en de AVI-boeken. AVI is een systeem waarmee door een jaarlijkse toetsing wordt gemeten hoe de technische leesontwikkeling van een kind verloopt. De AVI-boeken zorgen ervoor dat kinderen makkelijker boeken kunnen vinden die aansluiten op hun niveau. Dit is belangrijk, want er zijn steeds meer kinderen die moeite krijgen met lezen en daardoor sneller afhaken.

Er wordt beweerd dat de jeugd van tegenwoordig minder zou lezen, maar daar ben ik het niet mee eens. Er zijn nog veel kinderen die wel lezen, maar de kwaliteit van het leesonderwijs gaat achteruit. Dit tast het leesniveau van de kinderen aan en kan op den duur leiden tot een grotere ongeletterdheid in de samenleving. Daarnaast worden kinderen afgeleid van het lezen van normale boeken door technologische ontwikkelingen. Alles wordt vluchtiger en ze gaan zich niet meer echt verdiepen in een boek.

Ik vind zeker ook dat men vanuit de politiek verantwoordelijkheid moet nemen om te zorgen dat het leesniveau op scholen weer omhoog gaat. Als ze toestaat dat kinderen met een laag tekstbegrip opgroeien, staat ze eigenlijk toe dat het niveau van de samenleving achteruit gaat. Kinderen die niet in staat zijn om een tekst langer dan een half A4’tje tot zich te nemen, ontwikkelen zich tot burgers die nauwelijks een verkiezingsprogramma kunnen lezen. Ze lezen dan geen kranten meer, volgen de discussies niet meer. Er ontstaat een maatschappij waarin iedereen maar wat roept en degene met de hardste stem krijgt de meeste aandacht. Dat is geen maatschappij waarin ik wil leven.”

GESCHIEDENIS
“Qua viering is dit jubileum natuurlijk wel speciaal. In 1964 werd het 100-jarige bestaan van de uitgeverij gevierd, maar daar is bijna niets van bekend. Van het 75-jarige bestaan zijn overigens wel foto’s gemaakt. Deze komen in ons jubileumboek te staan.

Hoogte- en dieptepunten vind ik lastig om te benoemen. Uiteraard kan er bij hoogtepunten worden gekeken naar boeken die dit jaar hun 100-jarige bestaan vieren. Pietje Bell bijvoorbeeld. In 1989 hadden we het 100-jarig bestaan van Dik Trom en daarna ook de 100ste druk van het eerste deel ‘Uit het leven van Dik Trom’. Een ander hoogtepunt was de verkoop van meer dan 13 miljoen boeken van De Kameleon. Dit heeft nog nooit iemand gehaald. Het succes van de moderne boeken zoals Heksje Lilly en Koen Kampioen tel ik ook mee als hoogtepunt, al is dat wel minder groot.

Bij dieptepunten denk ik aan de crisisjaren. Vooral de laatste twee oorlogsjaren (1944 – 1945) waren heel moeilijk. Ook de eerste twee jaren na de bevrijding stonden in het teken van overleven. De mensen waren toen niet erg bezig met boeken, uitgeverijen hadden het moeilijk. Daar zijn we gelukkig wel goed uitgekomen. De huidige crisis heeft niet zo’n impact gehad op de koopkracht als de crisisjaren van vroeger. Nu hebben we voornamelijk veel last van concurrentie.”

PERSOONLIJK
“Ik had niet de intentie om hogerop te komen binnen de uitgeverij toen ik begon bij Kluitman. Ik was net afgestudeerd als psychofysioloog, waar de nadruk ligt op onderzoek naar factoren die het geestelijke en lichamelijke welzijn van mensen beïnvloeden. Ik had dus weinig met de uitgeverswereld te maken, maar omdat banen schaars waren moest ik mijn interesse gaan verleggen. Ik had zijdelings met Kluitman te maken gehad doordat er van mijn moeder al boeken bij de uitgeverij waren uitgegeven. Toen ben ik daar aan de slag gegaan met de gedachte ‘als het niet bevalt ben ik binnen een week weer weg’. Dat is dus niet gebeurd.

Het leukste aan mijn werk vind ik dat het geen dag saai is. Daarnaast is het ook heel tevredenstellend om te zien dat de boeken die wij uitgeven in de loop der jaren door miljoenen kinderen worden gelezen. Je ziet dat je het echt voor iets doet en dat is heel bevredigend.”

Anniek Kuyper