Prachtige zedenschets
Schuld – Walter van den Berg – Das Mag – 224 blz.
“Mijn broer had nog gezongen op de avond dat hij iemand doodsloeg.” Dat is de pakkende openingszin van het nieuwe boek van Walter van den Berg. Op 26 november 2013 wordt de zin uitgesproken door Cor, de broer van zanger Ron. Cor is een weinig succesvol schrijver en Ron is een zanger die zo mogelijk nog minder succes heeft met zijn carrière. Zijn optreden was in het Gerhardhuis geweest en aangekondigd op A4-tjes “zoals de feestcommissie die altijd ophing als ze iemand hadden geboekt.” Dan is het niveau duidelijk.
Behalve bovengenoemde broers, spelen Rons zoon Kevin en de heler witte Mo een belangrijke rol. Bijrollen zijn er voor Marco, een marinier die diende in Afghanistan en diens vrouw Sandra. Zij komen allemaal aan het woord in hoofdstukken die zich in verschillende periodes tussen 2006 en 2015 afspelen. De hoofdstukken vormen de puzzelstukken van het verhaal die aan het eind volmaakt in elkaar passen.
Ron zit zijn straf voor doodslag uit en komt in 2015 weer uit de gevangenis. Hij vindt zichzelf eigenlijk een held. In een milieu waarin vrouwen met minachting worden behandeld, is hij de een van de weinigen die dat niet doet. Op zestienjarige leeftijd heeft hij zijn stiefvader, die zijn moeder mishandelde, het huis uitgeslagen, zonder de hulp van zijn oudere broer Cor. Sindsdien is er wrijving tussen de broers. Minachting voor vrouwen is naast schuld een rode draad in deze roman.
Ook bij Kevin, die door vader Ron nogal is verwaarloosd, zie je die minachting voor vrouwen terug. Hij werkt voor heler witte Mo, voor wie hij gestolen laptops leeghaalt. Hij gaat op de laptops op zoek naar seksfilmpjes, achterhaalt gegevens van de vrouwen die te zien zijn en zet de filmpjes online. Kevins minachting voor vrouwen is terug te voeren op het feit dat zijn moeder hem als klein jochie bij zijn vader achterliet en er met een Marokkaan vandoor ging.
De titel van het boek heeft diverse betekenissen. Zowel letterlijk als figuurlijk heeft iedereen schuld of is ergens schuldig aan. Het verhaal speelt in Amsterdam Nieuw-West, in een milieu waarin iedereen probeert op eigen wijze het hoofd boven water te houden. De personages houden elkaar in een greep. Machteloos drijven ze voort op de levensstroom. Alleen voor de slimme econometriestudent Kevin is er een lichtpuntje, als hij zijn studie afmaakt en niet wordt gepakt voor heling, kan hij ontsnappen. Walter van den Berg zet in dit boek een prachtige en rauwe zedenschets neer. Hij blijft qua thematiek en setting dicht bij zijn vorige boeken, De hondenkoning, West en Van dode mannen win je niet. Ik vind dat niet erg. Beter een goed boek schrijven over een omgeving die je kent dan een matig boek over een onderwerp waar je (te) weinig van af weet.
