Relaas van een getroebleerde elfjarige
Groter dan de lucht, erger dan de zon – Daan Remmerts de Vries – Querido – 183 blz.
Dat Daan Remmerts de Vries een sterk en eigenzinnig schrijver is, wisten we al. Met dit boek bewijst hij dat hij na zo veel titels op zijn naam nog steeds nieuwe invalshoeken weet te vinden voor een aangrijpend verhaal. We kruipen in het hoofd van de elfjarige Elmer, die de lezer in ieder geval één boodschap heel helder wil meegeven: dat je vrij bent in je hoofd en dat je mag denken wat je wilt. Een opmerkelijke uitspraak voor een elfjarige, en zeker voor een psychisch getroebleerde elfjarige, die tijdens een kampeerkamp op Vlieland een ongenode gast in zijn hoofd krijgt: de stem van een zekere Lomax. Lomax is een vilein kereltje, dat ervoor zorgt dat Elmer veel voor zijn ouders verzwijgt en dat hij ook de psychologe niet de achterkant van zijn tong laat zien. Bij die psychologe komt hij terecht omdat er dingen fout gaan in Elmers leven: hij zit klasgenoten op een wraakzuchtige manier dwars en zijn schoolresultaten zijn abominabel. Dat dit mede komt omdat hij door diezelfde klasgenoten gepest en uitgescholden wordt, durft hij in eerste instantie aan niemand te vertellen.
Elmer wordt geschorst. Als zijn moeder besluit hem een paar dagen mee te nemen naar Vlieland, grijpt Elmer de gelegenheid aan om Lomax daar achter te laten waar hij hem ook gevonden heeft. Of dat lukt is de vraag, want door de ontmoeting met een jonge strandjutter komt Elmer opnieuw voor onverwachte uitdagingen te staan. Die uitdagingen maken hem sterker, en de strandjutter geeft hem wijze lessen mee, maar Elmer beseft ook dat stemmen in je hoofd er nu eenmaal soms zijn: het enige wat je kunt doen, is de moed te vinden om ze van repliek te dienen.
Het boek is opgedeeld in drie delen, en op mij maakte die indeling en de manier waarop een en ander wordt beschreven, in eerste instantie een wat onevenwichtige en versnipperde indruk. Gaandeweg werd voor mij de functie daarvan duidelijk: Elmer voelt zich ook onevenwichtig en versnipperd. Ik weet niet of de auteur dat er ook mee heeft bedoeld, maar het leek bijna wel of hij tegenkracht aan die onevenwichtigheid wilde geven door het cursief plaatsen van woorden die met nadruk gelezen moeten worden – alsof het woorden zijn die iets bezweren of waar de bezwering juist van weggenomen moet worden. Die typografische kunstgreep pakt goed uit en geeft je het gevoel in Elmers hoofd te zitten.
Hoewel het zonderlinge taalgebruik van de jonge strandjutter mij gaandeweg wat begon tegen te staan, en ik het eind van het boek niet helemaal geloofwaardig vond, is Groter dan de lucht, erger dan de zon wel een verhaal dat tot nadenken stemt en in die zin een uitstekende ingang om met een klas aan het filosoferen te slaan over wat er allemaal kan gebeuren in je hoofd.
Ik vraag me wel af of het boek door de beoogde doelgroep (10+) opgepakt en begrepen zal worden. Elmers gedachteprocessen vind ik daar wat te ingewikkeld voor. In die zin vind ik het eerder een 12+ boek en was het denk ik slimmer geweest om van Elmer een dertienjarige brugklasser te maken. Aan de andere kant is het boek zo anders dan veel andere boeken voor die leeftijdscategorie, dat het te prijzen valt dat er schrijvers zijn die het aandurven om kinderen eens wat anders voor te schotelen dan de gangbare kost. Oproep aan de auteur om dus vooral dit soort boeken te blijven schrijven!
