Schrijnend verhaal over kinderarbeid en kindermisbruik in Marokko

Losse handen – Bettie Elias – Manteau – 229 blz.

Om er geen twijfel over te laten bestaan waar Losse handen over gaat, vertelt Bettie Elias in de proloog over Youssef de jongen die in een schoenfabriekje in de stad Fez werkte met onveilige apparatuur en daardoor zijn handen kwijtraakt. Kinderarbeid dus. Na die keiharde opening verplaatst het perspectief zich naar Hazim, een jongen die bij een koperslager werkt. Hij moet wel, want zijn vader is ziek en zijn zusjes en broertje zijn nog te klein. Hazims inkomen houdt het hele gezin op de been. Hij heeft een rotleven in de gore ondergrondse koperslagerij waar het werk veel te zwaar is voor een jongen van twaalf. Hij en zijn lotgenoot Armine lijden onder het regime van de hardvochtige, bijna altijd dronken chef Ahmed.

Hazim kent het trieste verhaal van Youssef. Hij ziet hem vaak zitten in de deuropening van zijn huis met een vest met lange mouwen aan waarin zijn stompen verstopt zijn. Hazim groet Youssef wel, maar vindt het moeilijk om hem aan te spreken. Op een dag botst hij in de soek tegen Youssef op. Ze praten voor het eerst met elkaar en Youssef vertelt over een man die Robert heet, die zich zijn lot heeft aangetrokken en ervoor zal zorgen dat hij kunsthanden zal krijgen. Hij vraagt of Hazim meegaat naar Roberts huis. Robert is een rijke Europeaan, een gids of reisleider, die al vijftien jaar in Fez woont en die precies weet hoe je het arme kinderen naar de zin moet maken. Langzaam zuigt hij Hazim en Youssef binnen zijn invloedssfeer, maar daar moet wel wat tegenover staan. Robert doet veel voor Hazim en zijn familie en hij belooft telkens dat er protheses komen voor Youssef.

Aanvankelijk lijkt Robert alleen aardig. Hij geeft de jongens te eten en te drinken, maar Hazim is de mooiste van de twee en Robert raakt opgewonden van hem. Al snel moet Hazim seksuele handelingen bij hem verrichten. Hazim durft zich niet te verzetten, bang als hij is dat niemand hem zal geloven en dat Robert zijn ‘goede werken’ voor hem en zijn familie en Youssef zal staken. Pas helemaal aan het eind van het verhaal als Hazim vermoedt dat zijn vader door de door Robert betaalde medicijnen zal zijn genezen, durft hij afstand te nemen en besluit hij nooit meer naar Robert toe te gaan.

Het boek heeft een open einde. Robert wordt niet gestraft en hoe het verder met de prothesen en Hazims toekomst zal gaan, blijft ongewis. Het enige lichtpuntje is dat Hazims baas belooft een uurtje onderwijs toe te staan zonder dit in te houden van zijn loon.
Elias’ taalgebruik is kaal. Daardoor leest het boek bijna als een documentaire. Het is op zich goed dat ze zo’n zwaar onderwerp durft te bespreken. Achterin het boek worden nog tips gegeven aan kinderen die in Nederland of België seksueel worden misbruikt of anderszins worden mishandeld. De situatie in de kelder bij de koperslager wordt redelijk realistisch beschreven, ook de armoedige situatie bij Hazim thuis komt goed uit de verf. De karakters blijven helaas wat vlak en het leesgenot was groter geweest als Elias wat meer tijd had gestoken in haar taalgebruik dat nogal wat clichés en herhalingen bevat en nooit echt sprankelend is.

Pieter Feller

Comments are closed.