Terugblik op een leven
Vaak ben ik gelukkig – Jens Christian Grøndahl – Vertaling: Femke Blekkingh – Muller – Meulenhoff – 151 blz.
“Nu is jouw man ook dood, Anna. Jouw man. Onze man. Ik had eigenlijk graag gewild dat hij naast jou kwam te liggen, maar jij had al buren, een advocaat en een mevrouw die een paar jaar geleden is begraven. De advocaat lag er al heel lang toen jij er kwam. Ik heb voor Georg een vrij graf gevonden op de volgende rij…”
Zo begint de roman Vaak ben ik gelukkig van de Deense schrijver Grøndahl. Een beetje verwarrend is het wel, want wie is er aan het woord en waarom is Georg de man van zowel Anna als de ik-personage?
De flaptekst biedt uitkomst. “Ellinor en haar man Henning zijn goed bevriend met Anna en Georg. Maar alles verandert als de twee stellen op vakantie gaan en Anna en Henning omkomen in een lawine.”
Ze zijn dan nog jong, zo rond de dertig jaar.
Aan het woord is Ellinor. Zij en Georg blijven achter. Georg heeft twee zoons, een tweeling, Stefan en Morten. Na het skiongeluk komt Ellinor veel over de vloer bij Georg. Aanvankelijk gebeurt er niets tussen de twee, maar geleidelijk groeien ze naar elkaar toe en uiteindelijk komt het tot een huwelijk. Ellinor wordt de stiefmoeder van Stefan en Morten. Het leven gaat verder. Georg verdient de kost en Ellinor bemoedert de jongens.
Grøndahl heeft het verhaal in de vorm van een monoloog gegoten, Ellinor praat tegen haar dode vriendin Anna. Ellinor kijkt om zonder wrok, ondanks het feit dat ze al kort na het skiongeluk van George hoorde dat Anna en Henning een verhouding hadden. Er stond altijd een foto van het dansende echtpaar Anna en Georg in de kamer en de tweeling krijgt nooit iets over de affaire te horen.
Als het verhaal begint is Ellinor zeventig jaar en kijkt ze terug op haar leven. Ze is dochter van een alleenstaande moeder, in de oorlog verwekt door een Duitse soldaat die daarna verdween en die ze nooit heeft gekend. Ze groeide op in een mindere buurt, waar ze ook weer terugkeert na de dood van Georg, omdat ze zich daar thuis voelt. Dit tegen de zin van stiefzoon Stefan en zijn vrouw Mia. Morten die een ander karakter heeft dan zijn broer is begripvol. Ellinor gaat de laatste jaren van haar leven in en is vaak gelukkig.
Grøndahl zet de personages krachtig neer. Hij heeft een mooie literaire stijl met veel metaforen die raak zijn.
“De verfroller klonk als een autoband op een nat wegdek.”
“Dat gevoel is er altijd geweest, maar het grootste deel van de tijd sluimerde het als een donkere vis, verscholen in de modder, onder de dagelijkse stroom van gebeurtenissen, taken en plannen.”
Vaak ben ik gelukkig geeft een mooi beeld van een vrouw zoals er vele miljoenen zullen zijn. Hun leven gaat bijna ongemerkt voorbij en toch vormen ze het fundament van de samenleving. Voor hen heeft Grøndahl een klein monument opgericht.
