Zinderende apotheose in ‘s Hertogenbosch

Zwanenbroeders – René van Rijckevorsel – Prometheus – 313 blz.

Opening
’s-Hertogenbosch: De buitencamera van de Verwersstraat 62 (het Huis met de Rozen, uit de 18de eeuw) registreert de aankomst van een auto, waaruit twee mannen stappen. Ze doen bivakmutsen op, bellen aan en worden binnengelaten door Lucas van Beyens. Hij is de eigenaar van de kunsthandel Van Beyens Fine Arts. Na enige schermutselingen wordt Van Beyens vermoord. Op zijn lichaam vindt men later een papier met daarop de woorden (in het Arabisch) “Er is maar één Broederschap”. De mannen nemen een verpakt voorwerp mee en verdwijnen. Ondanks beelden van camera’s tot in Brussel, daar loopt het spoor dood. Zo begint, op zeer originele wijze, het boek Zwanenbroeders.

De schrijver
De auteur (Jhr. drs. R.M.M. van Rijckevorsel, Assen, 1961) studeerde Nederlandse Taal & Letterkunde in Utrecht en studeerde af op de geschiedenis van het literaire tijdschrift Groot Nederland. Als freelance journalist werkte hij in Tunis en werd eindredacteur van het Tijdschrift Money. Vanaf 1994 was hij achtereenvolgens chef van de redactie buitenland (o.a. verblijf in Zimbabwe) en Nederland van Elseviers weekblad. Vanaf 2001 is hij lid van de hoofdredactie en vanaf 2013 hoofdredacteur van Elsevier Juist. Hij is getrouwd, heeft drie kinderen en woont in Haarlem. Zwanenbroeders is zijn derde thriller. Met zijn eerste, Tunis, won hij de Schaduwprijs voor het beste debuut van 2015.

De verhaallijnen
De eerste is die van Matthijs, de zoon van Lucas van Beyens. Hij vertoeft op Zanzibar (Stone Town) als hem de moord op zijn vader wordt meegedeeld. Hij is zeer ontdaan en keert terug naar Den Bosch. Twee doelen staan hem voor ogen: 1. uit te zoeken wie zijn vader heeft vermoord; 2. het gestolen pakket, dat een Mariabeeld, een houtsnijwerk van Adriaen van Wesel bevatte, terug te vinden. En ging het de dieven wel alleen om het beeld…?
De tweede laat de vorderingen zien van Farah Vafamehr, die een documentaire maakt ter gelegenheid van het 700-jarig bestaan van de Illustere Lieve Vrouwe Broederschap (kortweg: De Zwanenbroeders).
De derde beschrijft het onderzoek van Maryem Majoubi, de tijdelijke chef moordzaken van ’s-Hertogenbosch. Haar superieuren sluiten het dossier van de moord al heel snel wegens gebrek aan sporen die het onderzoek verder zouden moeten doen komen. Ze wordt ‘met vakantie’ gestuurd als blijkt dat ook haar dochter Lily is vermoord bij Heerlen. Wat heeft die te maken met de moord op Van Beyens?
De vierde toont in stukjes van een bladzijde de opnames die de miljardair Derk Pieters maakt. Je kunt hem gerust een christelijke fundamentalist noemen. Hij is bezig een museum te bouwen voor de grootste en belangrijkste religieuze kunst van Europa. Hem is het lidmaatschap van de Zwanenbroeders ontzegd.

De opbouw
Van Rijckevorsel kiest voor een opbouw in een groot aantal korte hoofdstukken. Het wisselen tussen de verhaallijnen valt samen met de hoofdstukwisselingen. Naast de hoofdpersonen van de verhaallijnen treden nog veel andere figuren op, die ons telkens een piepklein stukje dichter bij de slotscènes brengen. Op deze manier blijft de auteur de spanning stukje bij beetje opvoeren en worden allerlei vragen beantwoord, waarover ik nu niet ga vertellen om de spanning niet te bederven. Vanzelfsprekend komen de verhaallijnen telkens iets dichter bij elkaar, tot ze tenslotte samenvloeien. De apotheose vindt plaats in ’s-Hertogenbosch tijdens de viering van het 700-jarig bestaan van de Illustere Lieve Vrouwe Broederschap. Een zinderend slot mag ik wel verklappen. Wie zal het overleven en wie niet?

Conclusie
De auteur heeft een goede verhouding weten te vinden tussen fact en fiction. In zijn “Verantwoording” meldt hij dat alle historische zaken op feiten berusten, behalve het Mariabeeld, het ringetje en de onderaardse gang. Alle hedendaagse zaken zijn ontsproten aan zijn weelderige fantasie. Ook de Zwanenbroeders bestaan echt; Van Rijckevorsel is er lid van. Zijn betrokkenheid bij het onderwerp zorgt voor levendige personages en geloofwaardige gebeurtenissen. U moet het boek beslist gaan lezen. Bij mij kwam deze vraag tijdens het lezen vele malen op: waarom is dit boek niet bij de nominaties voor De Gouden Strop terechtgekomen? Valt er dan geen minpuntje te ontdekken? Ik tref nogal eens overbodige (soms misschien humoristisch bedoelde) opmerkingen aan: “Ze gingen aan een formica tafeltje zitten in een eenvoudige keuken die in makelaarsbrochures als ‘net’ zou worden omschreven.” Een enkele keer bezigt de auteur schrijftaal in dialogen: “Er is maar weinig geheim aan de penitentiaire inrichting in Vugt.” Ik zou toch maar voor “gevangenis” hebben gekozen. Misschien schiet hij soms iets door – hij laat zich nogal laatdunkend uit over ons gezinsleven – “Ik heb te lang gedacht dat dit normaal was. Dat alle mannen hun vrouw mishandelen. Geestelijk en lichamelijk. Ik was de Arabische cultuur gewend. Maar in dit land is het in veel gezinnen niet beter. (uitspraak van Maryem Majoubi). Voor de rest heb ik bewondering voor de schrijfstijl, die direct en ongecompliceerd is. Prettig leesbaar!

Kees de Kievid