Oorlogsgebeurtenis als basis voor liefdesroman
Het laatste vaarwel – Robert Haasnoot – De Geus – 219 blz.
Robert Haasnoot (1961) debuteerde met De kracht van het woud. Hij maakte naam met zijn romans over het vissersdorp Zeewijk, Waanzee, Steenkind en De Heugling. Voor die trilogie kreeg hij in binnen- en buitenland positieve kritieken. Van Waanzee werden recent de filmrechten verkocht.
Achterflap: Als zijn grote liefde Evie na jarenlange afwezigheid weer in het dorp opduikt, herleeft Albert het verleden dat zijn toekomst bepaalde. Aan het begin van de Tweede Wereldoorlog ligt hun dorp onder vuur. In een paranoïde toestand beschieten Nederlandse soldaten onschuldige dorpelingen. Te midden van angst en dood, bloeit de liefde tussen de jonge Evie en Albert op, terwijl ze zich dagenlang schuilhouden voor het geweld. na de capitulatie is Albert niet meer in staat haar lief te hebben. maar de terugkeer van Evie dwingt hem onder ogen te zien wat hij al die tijd verdrongen heeft.
Net als Waanzee is deze roman gebaseerd op feiten. De vreselijke en bij velen onbekende gebeurtenis in het dorpje Valkenburg gedurende de Tweede Wereldoorlog vormt de basis van het verhaal. Hier leert Albert zijn Evie lief te hebben, maar er wordt ook de basis gelegd voor een trauma waardoor hij afgestompt raakt. Hij kan geen emotionele verbintenissen aangaan en leeft in een zeer klein wereldje. Hij kan zo functioneren tot Evie na ruim 28 jaar weer opduikt. Ze had ooit Nederland verlaten voor een kil huwelijk in Canada en staat plotseling voor zijn neus. Albert denkt de draad weer op te kunnen pakken, maar deze hernieuwde kennismaking zorgt ervoor dat hij een radicale beslissing moet nemen.
Zoals gezegd zijn de feiten in het dorpje Valkenburg (ZH) waar gebeurd. Hier en daar heeft de schrijver wat aangepast, omdat dat beter uitkwam in het verhaal, maar de burgers hebben in doodsangst en gevaar voor eigen leven deze periode moeten doorstaan. De personages en het liefdesverhaal zijn fictief, maar worden mooi geplaatst in het waargebeurde verhaal. De mengeling van non-fictie en fictie wordt goed gedoseerd, waardoor het allemaal zeer realistisch overkomt. Zelf opgegroeid in de Duin- en Bollenstreek kon ik het niet nalaten om genoemde plaatsen, straten er bij te visualiseren waardoor het verhaal nog meer binnenkwam.
Haasnoot heeft een heel mooie vertelwijze, al zit er weinig tempo in het verhaal. Het is een geschiedenis die door blijft kabbelen. Het taalgebruik is soms zo beeldend dat bepaalde omschrijvingen loskomen van het geheel, maar dat kon ik wel waarderen. Verder worden we gedurende het verhaal door flashbacks in het verleden gebracht en wisselen de tijdsperioden elkaar af. Dat vond ik heel prettig om te lezen. De verhaallijn uit het verleden trok mij het meeste aan, want die zorgde ervoor dat de hoofdfiguren echte mensen werden. Later als Evie en Albert elkaar weer ontmoeten, vind ik ze wat plastisch overkomen en de scènes soms wat te gekunsteld.
Het verhaal wordt verteld vanuit het perspectief van Albert, een man, waar ik maar weinig sympathie voor op kon brengen. Hij heeft zijn jeugdliefde geromantiseerd en klampt zich vast aan schuldgevoel en zijn verleden. Als Evie uiteindelijk zegt dat spijt zinloos is, vond ik dat wel degelijk de lading dekken. Aan het einde van het verhaal komt Albert pas in actie en neemt een beslissing die het verhaal een prima afronding geeft.
