Helemaal niet liegen is niet te doen…
Bizar – Sjoerd Kuyper – Hoogland & Van Klaveren – 315 blz.
Vlak voor ze het laatste blokje op een toren kan zetten, valt hij om en zegt het peutertje Sallie Mo: ‘Ottedomme’ waarop haar vader zegt dat ze een goed ontwikkeld taalgevoel heeft. En dat heeft ze zeker.
Sallie Mo praat niet meer sinds haar opa is overleden, ze leest en ze leest. Daarom moet ze van haar moeder naar dokter Bloem en die stuurt haar naar buiten. Ze moet gaan leven. Ze mag drie maanden lang geen boek lezen, want ‘lezen is denken met het hoofd van een ander’. Het wordt tijd dat ze met haar eigen hoofd gaat nadenken. Dus niet lezen, tenzij ze minder dan drie keer per dag liegt. Want Sallie Mo is altijd bezig met waarheid of leugen. Dokter Bloem vindt de waarheid eigenlijk flauwekul maar Sallie Mo vindt dat je altijd naar de waarheid moet zoeken. Nu moet ze een dagboek gaan bijhouden over wat er in de komende drie maanden allemaal gebeurt.
En er gebeurt veel. Heel veel. Ze gaat, zoals elk jaar, met haar moeder naar een camping op een waddeneiland waar ook altijd nog twee andere alleenstaande moeders komen met hun kinderen. Beiteltje van acht en zijn vijftienjarige broer Donnie en Dylan, op wie Sallie Mo al haar leven lang verliefd is. En wat verwoordt ze dat prachtig. ‘Ik voelde dat mijn hart honing lekte’ (wanneer ze hem stiekem volgt). Of wanneer ze zegt dat ze blij is dat haar geliefde opa dood is, ‘want hij bleef leven uit beleefdheid.’
Wanneer ze Dylan stiekem over het eiland volgt, ziet ze hoe hij Jackie ontdekt die van huis is weggelopen en haar twee broertjes Bukkie en Nikkeltje die ze gedwongen heeft te gaan. Er is ook nog een hond, Broer Monnik. Jackie wil niet meer bij haar ouders leven omdat haar vader een stinkend rijke bankdirecteur is die mensen belazerd. Met een geweer dwingt ze haar broertjes bij haar te blijven. Dylan valt meteen voor de rebelse Jacky. Wanneer ook Donnie de weggelopen kinderen ontdekt besluit hij dat het tijd wordt een maatschappij op te richten waarin kinderen de baas zijn. Waarvan hij de leider zal zijn. Donnie bedenkt een dwars en opstandig plan dat wel mis moet gaan.
Bizar snijdt grote onderwerpen aan: rouw, liefde, waarheid, democratie, emancipatie, vluchtelingen, integratie, geld, machtsverhoudingen, God en ga zo maar door. Dat wordt allemaal door bovenstaande kinderen besproken en daar knelt het wat mij betreft af en toe. Niet bij Sallie Mo, zij is immers hoogbegaafd, maar Jacky, Donnie, Dylan en de twee kleine broertjes van Jacky zijn ook bepaald niet op hun achterhoofd gevallen en dat schuurt af en toe tegen de ongeloofwaarheid aan.
Wat ik in eerste instantie jammer vond was het gebruik van het woordje ‘Bizar’, eerst leek het me uitsluitend voorbehouden aan Sallie Mo, maar opeens gebruikte Dylan het ook en later zelfs de achtjarige Beiteltje, de exclusiviteit was daarmee verloren. Dacht ik.
Dit gezegd hebbende laat onverlet dat Bizar een geweldig boek is dat vol staat met quotes die het onthouden waard zijn. Het gaat te ver om ze hier allemaal te benoemen, maar oké, ik doe er nog twee: ‘Het leven is een blokje om’ en ‘De gemakzucht stond kniehoog in de kamer’.
Bizar is een jeugdboek, maar ook absoluut een aanrader voor volwassen. Niet elk kind zal dit boek moeiteloos kunnen volgen en dan heb ik het nog niet eens over het onverwachte en ontroerende einde. Maar voor de doorzetters is het een prachtboek waarover nog lang zal worden nagedacht.
