Ontroerend, grappig en indringend
Desnoods de hele wereld – Eva Louise Bakker – Prometheus – 204 blz.
Als ik alleen de feitelijke gebeurtenissen van dit boek zou vermelden, zou ik het grandioos te kort doen!!! Toch begin ik daarmee, om later de (contrasterende) achtergronden te laten zien. Anna Berg ontdekt dat er op haar bankrekening een bedrag van € 30.000 is bijgeschreven. Het is contant gestort door een zekere J. Cohen met de vermelding: “Als dank. Alleen voor jou.”
Eerst denk ze aan een vergissing, maar het bedrag wordt niet door de bank teruggehaald. Ze gaat nu op zoek naar de gulle gever. Eerst een lijst met kandidaten. Ze bezoekt familieleden en bekenden, maar komt niet tot enig resultaat. Ze plaatst een facebookbericht, maar ook dat levert niets op. Ze reist naar diverse plaatsen, dichtbij en wat verder weg. Tijdens een tocht naar Groningen raakt ze ‘vermist’. Uiteindelijk komt ze erachter wie haar ‘weldoener’ was. Wie dat is ga ik niet verklappen. Gesterkt door haar ervaringen onderneemt ze zelfstandig een reis naar Londen. Bij terugkomst blijkt de pers belangstelling voor haar verhaal te hebben.
Menigeen zou een gat in de lucht springen bij het krijgen van zo’n cadeautje. Niet Anna Berg, zij behoort tot de groep mensen met het syndroom van Asperger, een vorm van autisme. Daarom weet ze niet wat ze met de zaak aan moet. Ze noemt het “de grote verstoring”. Het is voor haar allereerst een probleem hoe ze te weten kan komen van wie het bedrag afkomstig is. Het maken van de kandidatenlijst kost haar veel hoofdbrekens, maar ze wordt erin bijgestaan door haar man Sam. De lijst is te lang en moet opgeschoond worden naar de meest voor de hand liggende mogelijkheden. Eerst bezoekt ze haar moeder, zuster Etna en haar vader. Tussendoor treffen we vele flashbacks aan, maar die zijn van een bijzondere aard. Het is niet de auteur die terugblikt op de herinneringen van Anna, maar Anna zelf ‘beleeft’ in het heden de vroegere problemen met haar aandoening. Dan bezoekt ze een oude bekende, Vincent, maar als die de deur heeft opengedaan, weet ze niets te zeggen en vlucht weg. Ze reflecteert alles op zichzelf. Daarbij kan ik het best haar zelf aan het woord laten: “Hoe stom kun je je voelen? Ik voelde me zo stom als iemand die elke week wel een keer hetzelfde vergat. Ik voelde me geheel mezelf. Stom.” En ook: “Een labrador jaagde de eendjes het slootje in. De man die erbij hoorde, groette mij en glimlachte. Nog geen minuut alleen of er werd alweer sociaal gedrag verwacht. Ik bewoog mijn lippen, maar kreeg niets hoorbaars uit mijn mond.”
Ze bezoekt nu nog meer (facebook)vrienden. Ze heeft uitdrukkingen en zinnen uit het hoofd geleerd om niet meer ‘met de mond vol tanden’ te staan. Het gaat allemaal goed, maar opschieten naar haar doel doet het niet.
In haar zoektocht gaat ze ook verder weg, naar nicht Fleur in Hoogeveen. Ze gaat met de trein, maar moet driemaal overstappen. Tijdens deze trip gaat het helemaal mis. Bij haar vraag om hulp wordt ze verwezen naar een informatiepaal: “Ik begreep ook dat ik niet de SOS-knop mocht gebruiken, omdat die voor brand, beroving, geweld en andere echte nood was. Ik wist genoeg. Ik liep voorbij de paal alsof ik nooit van plan was geweest het ding te gebruiken. Ik had onzichtbaar gefaald.” Ze komt uiteindelijk in Groningen terecht. Dat is “mijn talent te verdwalen” zegt ze. Lopend komt ze op het Groninger platteland bij een B&B, waar ze liefdevol wordt opgevangen. Intussen staat op facebook dat ze ‘vermist’ is. Uiteindelijk wordt ze door Sam opgehaald.
Nadat ze dit avontuur heeft overleefd, waagt ze zich aan een paar dagen Londen. Op een kleinigheid na (verloren paspoort – was ze vergeten bij de receptie) gaat alles goed. Ze wordt door Sam, moeder en anderen op Schiphol verwelkomd. Ook komt er belangstelling voor haar verhaal van de pers. Een Libelle-mevrouw gaat haar interviewen. De schenking heeft toch geleid tot een duidelijke verbetering. Anna gaat nu rijles nemen, Chinees leren en nog veel meer. Als ze zichzelf als klein meisje zou tegenkomen, dan zou ze haar zeggen dat het wel goed komt. “Ik zal haar alles vertellen. En de wereld zal het lezen.”
Let wel, dit is een roman en geen autobiografie, hoewel de personen Anna Berg en Eva Louise Bakker onlosmakelijk met elkaar zijn verbonden. Beiden zijn autistisch, hebben het syndroom van Asperger. Beiden tekenen graag. En zo zijn er nog wel meer gelijkenissen.
De auteur heeft een belangwekkend doel. Ze wil de mensen laten zien wat het is, op deze manier afwijkend te zijn. Niet de feitelijkheden van autisme (daar gaan wel andere boeken over), maar hoe het voelt zo te zijn. Dat is dan meteen het unieke van dit boek. Eva Louise Bakker weet dat er veel vrouwen zijn die ook het syndroom hebben, maar dat het moeilijk is er voor uit te komen. Voor haar zijn degenen die dat wel doen, ware heldinnen. Het probleem is dat er niets aan de buitenkant te zien is, zoals bij een gebroken arm of been, maar het is er wel. Bovendien wordt er veel te weinig aandacht aan besteed, zoals ze in haar verhaal zelf zegt: “Ik heb in de jaren op de havo niet één keer een leraar kunnen betrappen op betrokkenheid. Wel eens op mee pesten.” Ze hoopt van harte dat dit boek voor velen herkenbaar zal zijn en meer begrip zal oproepen.
De auteur was ook ambassadeur van het Fonds Psychische Gezondheid (heet nu MIND). Zij heeft eerder een kinderboekje geschreven met de titel Piep zoekt zichzelf over een autistisch kuiken, verder heeft ze columns geschreven. Dit is haar eerste roman. Ook een compliment aan Prometheus voor mooie, passende omslag.
Waarom je dit boek beslist moet lezen? Het is humoristisch, ontroerend, maar bovenal heel eerlijk. Desnoods moet de hele wereld het lezen.
Kees de Kievid
