Verlichting bereiken met mindfulness?
Het wonder van Mindfulness – Thich Nhat Hanh – Ten Have – 136 blz.
Een tijdje terug volgde ik een cursus mindfulness. Ik had er al veel over gehoord en het zou helpen bij van alles en nog wat. Aangezien ik behoorlijk druk ben en geen moment stil kan zitten, wat ertoe leidde dat ik mezelf in die periode had overbelast, gaf ik uiteindelijk toe en besloot een cursus te volgen. Ik vond mijzelf echter niet zo’n beste leerling en ik lag telkens helemaal dubbel van het lachen wanneer ik weer eens mindful een rozijn moest besnuffelen, fijnknijpen en eten. Ooit wel eens in een rozijn geknepen en geluisterd naar het geluid? Ik wel! Uiteindelijk vond ik mindful zijn te lastig en bovendien zonde van mijn tijd. Ik had het veel te druk met druk zijn.
Toch bleef het onderwerp me intrigeren. Wellicht omdat ik het niet uit kan staan dat er iets is dat ik niet onder de knie krijg. De naam Thich Nhat Hanh was ik inmiddels diverse malen tegengekomen op internet. Wie was die man met de vreemde naam en de wijze woorden? Op een dag kwam ik dit boekje tegen in de boekwinkel en toen bleek dat hij de bedenker van mindfulness was! Ik was erg benieuwd wat hij er zelf over te vertellen had. Op de achterzijde van het boek is te lezen wat zijn belangrijkste uitgangspunt is: het aanwezig zijn in het hier-en-nu, ieder moment van de dag. Van het eten van een mandarijn (of rozijn) tot het poetsen van je tanden. Alles wat je doet biedt gelegenheid om te werken aan meer zelfinzicht en geluk.
Mindfulness betekent: aandachtig en aanwezig blijven in het huidige moment. Mijn gedachten schieten doorgaans van hot naar her. Als ik iets niet ben is het wel aandachtig of aanwezig. Als ik bezig ben met het één denk ik ondertussen al weer aan het volgende. Niet erg mindful dus. Zolang alles positief is in je leven is dat helemaal niet erg. Het is heerlijk om bergen werk te kunnen verzetten en energiek te zijn. Maar als er minder leuke dingen op je pad komen en je gedachten ook van hot naar her vliegen, is dat beslist minder handig. Ik zie dan ook de voordelen van een rustige geest. En ik begrijp ook dat het beter is je daarin te oefenen op een moment dat het goed met je gaat, omdat je jezelf dan makkelijker rustig krijgt en het dus eenvoudiger is te oefenen. Wanneer er een moment komt dat je de techniek echt nodig hebt, weet je tenminste wat je moet doen. Natuurlijk is het nog beter wanneer het dan al vanzelf gaat.
Als je de beheersing over je ademhaling hebt, dan heb je de controle over lichaam en geest. Door je ademhaling te volgen met je aandacht kan je jezelf weer “herpakken”. Wees je daarbij heel bewust van alles wat er in jezelf gebeurt. Je dient je niet te verliezen in een versplinterde geest en evenmin in je omgeving. Beoefen mindfulness en ontwikkel concentratievermogen en wijsheid.
Al snel bleek tijdens het lezen dat mindfulness anders in elkaar zat dan ik had geleerd tijdens de cursus. Eigenlijk werd me nu pas duidelijk wat de essentie is van mindfulness, waar het om draait en wat je nu eigenlijk aan het doen bent. Mindfulness is eigenlijk niets anders dan mediteren, maar dan in een makkelijker vorm gegoten, die eenvoudiger te beoefenen is en sneller te begrijpen. Verder vertelt het boekje in een notendop enige principes van het boeddhisme. Zo zegt Thich Nhat Hahn over de onderlinge afhankelijkheid: Een persoon is niet een opzichzelfstaande entiteit die onaangedaan door tijd en ruimte reist, alsof hij door een dikke schil van de rest van de wereld gescheiden is. … Het lijden van anderen is ook ons lijden en het geluk van anderen is ook ons geluk.
Wanneer je echter nog nooit iets gelezen hebt over Boeddhisme zijn sommige passages in het boek wat lastig te begrijpen. Ook het taalgebruik is niet altijd even makkelijk, daar moet je even doorheen bijten.
Verderop in het boek geeft de schrijver diverse oefeningen en meditatietechnieken die je zelf uit kunt proberen. Sommige zijn erg eenvoudig zoals de oefening “Glimlach bij het wakker worden”. Andere zijn lastiger zoals “Glimlach als je geïrriteerd bent” of “Volg de ademhaling terwijl je een gesprek voert”. Andere oefeningen zijn ronduit confronterend, zoals “je skelet”.
Helaas kan ik nog niet uit eigen ervaring zeggen of je inderdaad de verlichting bereikt zoals het boek beweert. Nu weet ik ook niet of je daarnaar moet streven. Het veranderen van je patronen is één van de lastigste dingen die je kunt ondernemen en kost tijd en oefening. Om iets rustiger te worden in je hoofd en je meer opgewassen te voelen tegen stressvolle momenten lijkt mij voorlopig beloning genoeg.
